هویت زبانی؛ بازخوانی روایت کتاب‌های درسی فارسی از شعر فارسی

موضوع این مقاله شعر فارسی به‌عنوان بخشی از ادبیات است که مولفه‌ای مهم و تاثیرگذار از مولفه‌های هویت ملی به‌شمار می‌رود. به سبب ارزش‌های هویتی و فرهنگی شعر و نقش آموزشی آن در زبان‌آموزی و ارتقای مهارت‌های زبانی و ادبی و حضور گسترده کتاب‌های درسی در میان کودکان و نوجوانان لازم است برنامه‌ریزی تخصصی در استفاده از شعر فارسی به‌عنوان یک ابزار آموزشی جدی‌تر موردتوجه قرار گیرد. در این مقاله، با طرح پرسش‌هایی از چگونگی حضور شعر و شاعران در کتاب‌های درسی، میزان استفاده از شعر در مقایسه با نثر، شیوه انتخاب اشعار و تاثیر زمان سرایش در گزینش اشعار، به بررسی روایت کتاب‌های درسی از شعر فارسی پرداخته شده است. نمونه آماری منطبق بر جامعه و شامل کتاب‌های فارسی و نگارش دوازده پایه تحصیلی بوده است. نتایج حاصل نشان می‌دهد توجهی تخصصی به کاربرد شعر در کتاب‌های درسی و جایگاه آموزشی آن نشده، کتاب‌ها فاقد الگو و نقشه منطقی است و آنچه اکنون ملاحظه می‌شود، بسندگی لازم متناسب با شان و ارزش شعر فارسی در کتاب درسی را ندارد؛ ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود نخست برای دوازده پایه تحصیلی نقشه‌ای جامع به‌عنوان راهنمای کاربرد متون ادبی تهیه شود؛ به‌گونه‌ای که گستره آن تمامی حوزه‌های شعر و نثر، کهن و معاصر، ایران و ایران فرهنگی، جد و طنز و مواردی که ازنظر کمّی و کیفی دربرگیرنده حوزه ادبیات باشد را شامل شود. تهیه راهنمای کاربرد متون ادبی، برنامه‌ریزی منطقی و تخصصی در استفاده از ظرفیت ادبیات فارسی را در دو حوزه زبان‌آموزی و مهارت‌آموزی فراهم خواهد کرد.

linguistic identity: an overview of the persian textbooks narration from persian poetry

this article is about persian poems as a part of literature and a vital and effective identity factor among other identity factors. there is a demand to plan professionally on utilizing persian poems as a significant educational tool due to these facts: identical and cultural values of a poem, the educational role of poems in learning a language and developing language and literary skills, and high usage of textbooks among children and young adults. in this paper we analyze the persian poems in textbooks by posing questions about the manner of mentioning some poets and their poems in textbooks, the number of poems in comparison with the proses, the attitude of choosing a poem, and the impact of the era of composing a poem while selecting the poems. the statistical sample of this research consists of persian (farsi) and writing (negaresh) textbooks for all twelve grades of school. the results of this paper demonstrate that there is not enough professional attentiveness to the use of a poem and its educational role in textbooks. moreover, the textbooks are not based on a logical plan and the current educational program is not proper enough for the merits of persian poems. firstly, it is suggested to create a comprehensive plan for all of the twelve grades as a guide for the deployment of literary texts. creating a guide for utilizing literary texts will provide logical and professional planning for applying all of the potentials of persian literature in language learning and learning skills.