سیاست‌ هویت در کتاب‌های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه

آموزش‌وپرورش از مهم‏ترین و تاثیرگذارترین نهادهایی است که سیاست هویتی دولت‏ها را در عمل اجرا می‏کند و کتب درسی مهم‏ترین منبعی هستند که با بررسی آن‌ها می‏توان به درک روشن و واضحی از سیاست‌های هویتی دولت‏ها دست یافت. در میان کتب درسی نیز کتاب تعلیمات اجتماعی به دلیل پوشش دادن مباحث تاریخ، جغرافیا و جامعه‌شناسی بیش از سایر کتب می‌تواند سیاست هویتی هر دولت را بازنمایی کند. بر این اساس در این مقاله به بررسی سیاست هویت در کتاب‏های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه پرداخته می‌شود. پرسش اصلی این است که محتوای کتاب‏های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه تا چه اندازه به ابعاد و گرایش‏های مختلف هویت در ایران توجه داشته است؟ برای پاسخ به این پرسش سیاست‏های هویت ملی، قومی، دینی، مذهبی و جنسیتی به تفکیک موردبررسی قرار می‏گیرند تا این فرضیه به آزمون گذاشته شود که محتوای کتاب‏های تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه نشانگر توجه نامتناسب و نامتوازن به ابعاد و گرایش‏های مختلف هویت در ایران است. روش‌ پژوهش مبتنی بر تکنیک تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی است و سه کتاب تعلیمات اجتماعی دوره اول متوسطه نظری که در سال 1400-1399 در مدارس ایران تدریس شده‏اند موردمطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج و یافته‏ها نشانگر آن است که تناسب و توازن لازم در توجه به ابعاد مختلف سیاست هویتی در کتب موردبررسی وجود ندارد.

Identity Policies in Social Education Textbooks of Iranian First Period of High School

Education is one of the most important and influential institutions that implements the identity policy of governments in practice, and educational textbooks are the most important sources that can be used to understand government identity policies. Among the textbooks, the book of Social Education can represent the identity policy of any government more than other books due to its coverage of history, geography and sociology. Accordingly, in this article, the identity policy in the social education textbooks of the first period of high school of Iran is examined in order to recognize the official identity policy. This article examines the politics of identity in the social education textbooks of the first period of high school. The main question is to what extent the content of social education textbooks in the first period of high school has paid attention to different dimensions and trends of identity in Iran? To answer this question, national, ethnic, religious, faction and gender identity policies are examined separately to test the hypothesis that the content of first period of high school social education textbooks shows a mismatch and imbalance in attention to different dimensions of identity policy. The research method is based on the technique of qualitative content analysis with a deductive approach and three books of social education in the first period of high school that were taught in Iranian schools in 20202021 have been studied. The results and findings indicate that there is no necessary balance in the various dimensions of identity policy in the considering books