زیباشناسی خط محاسباتی سیاق در کتابت اسناد ایرانی

خط رمزگونه سیاق که در چند کشور از آن، برای ثبت محاسبات دیوانی و تجاری استفاده می‌شود؛ کارستان دیگری از هنرنمایی کاتبان و محرران قدیم ایرانی را بر همگان آشکار کرده است. این هنرنمایی که با همگرایی نگارش کتابت ایرانی و سیاق شکل‌گرفته و با ملاحت زیباشناسی محسوس ایرانی آمیخته‌ شده، سویه‌ای دیگر از هویت بصری ایرانی است. چگونگی همسانی و تعامل بصری عناصر این خط با خطوط سنتی ایرانی و همگرایی آن با متون و نسخه‌های خطی به لحاظ زیباشناسی مساله‌ای است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. پژوهش حاضر رویکردی کیفی دارد که به شیوه توصیفی و تحلیلی با منابعی برآمده از اطلاعات کتابخانه‌ای و پایگاه‌های اطلاعاتی نتیجه خود را ارائه داده است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که همنشینی خط سیاق و اسناد دیوانی ایرانی، حاصل نگاه تصویری به همه‌ی عناصر موجود در صفحه و الهام از زیباشناسی کتابت ایرانی بوده است.

The Use of Siyagh Writing System in Recording Persian Documents

Siyagh is the name of an arcane writing system which was used in the past in Iran and certain other countries to record accounting calculations and court documents. This kind of writing system, devised by Iranian scribes, is not only important linguistically, but also aesthetically. Siyagh is in fact an integration of a writing system and a basic accounting system. Nonetheless, the aesthetic aspect of this writing system has given a Persian visual identity to it. The extent to which Siayagh is visually and aesthetically related to or distinct from other Persian writhing systems is the subject which was addressed in the present study. Methodologically, this is a qualitative research. The data were gathered from library sources and qualified databases and then were analyzed descriptively. The results indicated that in devising Siyagh writing system, in addition to pictorial aspects, aesthetic considerations of Persian calligraphy were taken into account.