نقش «جغرافیا» در هویت ایرانِ دوره ساسانی

در میان مولفه‌های هویت ایران دوره ساسانی، یکی از مولفه‌های تاثیرگذاری که ساسانیان بر روی آن دست گذاشتند، «جغرافیا» بود که زمینه‌های تمایز ایران را از دیگر جوامع فراهم می‌آورد. دستگاه سیاسی دینی ساسانی که به اهمیت سرزمین و «هویت جغرافیایی» در همبستگی مردم و استحکام نظام سیاسی پی برده بود، اهتمام ویژه‌ای به آن نشان داد. در این راستا در این دوران، نام «ایران» با یک مفهوم سرزمینی مرزی، در برابر اغیار یا «انیران»های دیگر، کاربرد بسیاری یافت و در نوشته‌های برجای مانده از آنها انعکاس بسیاری پیدا کرد. ساسانیان، سرزمین تحت سیطره خود را «ایرانشهر» می‌نامیدند و به انحاء مختلف درصدد صورتبندی و اثبات آن بودند که به موفقیت نیز دست یافتند. هم‌چنین در نیل به این هدف، توجه به امور مرزها افزایش یافت و کارگزاران ساسانی، نظارت دقیقی بر آن داشتند. دوچندان شدن اهمیت منصب «مرزبان» نتیجه چنین دیدگاهی بود. مقاله پیش‌رو، به بررسی هویت جغرافیایی در دوره ساسانی ‌می‌پردازد.

The Role of Geography in the Identity of the Sassanid Era

Among myriads of factors in shaping Iranian identity, they regarded geography as an influential element in differentiating Iranians from other regions of the world. The Sassanid Politicoreligious regime focused on geography and geographical identity and used it to their benefits since they had realized its role in uniting people and establishing the political system. In this regard, the name of Iran gained a conceptual and regional status and was reflected in the texts of the period. The Sassanid named their colonized regions Iranshahr and almost successfully tried to spread and confirm the concept in the society as well. In line with accomplishing such goal, they paid much attention to border affairs too. The increasing importance of the margrave position is a direct result of the same perspective. This article examines the geographical identity of the Sassanid era.