هویت جمع‌گرایانه و روحیه مشارکتی ایرانیان از نگاه سفرنامه‌نویسان

خودمداری، تک‌روی و اقتدارگرایی ازجمله مفاهیمی هستند که در رویکرد استشراقی در تبیین و توصیف هویت ملی ایرانی بر آن تاکید شده است. استدلال غالب اصحاب این رویکرد در ریشه‌شناسی این معضلات هویتی، استبداد تاریخی حاکم بر این سرزمین را منشا شکل‌گیری آن می‌دانند و تاکید می‌کنند که این هویت خودمدارانه و استبدادزده موجب بازتولید استبداد می‌شود. این دست پژوهش‌ها، ویژگی‌های فردگرایانه و خودمدارانه جامعه ایرانی را وجه تمایز ما با جوامع غربی می‌دانند. این مقاله می‌کوشد این روایت از هویت ملی ایرانیان را نقد کند و نشان ‌دهد تاکید بر معضلات هویتی ناشی از استبداد، نباید مانع از توجه به ابعاد روحیه جمع‌گرایی، مشارکتی و همیاری به‌عنوان ارکان و فضایل زیست مدنی ایرانیان شوند. این پژوهش یک بررسی توصیفی و تحلیلی است و در گردآوری داده‌ها از روش مطالعه اسنادی با تاکید بر سفرنامه‌های خارجی و ایرانی از دوره صفویه تا انقلاب اسلامی استفاده شده است.