بازتاب هویت ملی و مولفه‌های آن در شعر شاعران برجسته‌ی عصر مشروطه

وقایع عصر مشروطه تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی از جمله ادبیات را تحت تاثیر قرار داده بود، شاعران این دوره در نقش مصلحان اجتماعی ظاهر شدند و محتوای شعرشان را در خدمت بسط اندیشه‌های جدید به‌ویژه هویت ملی و ملی‌گرایی قرار دادند که در نتیجه شعر از حالت ذهنیت‌گرایی بیرون آمد و حالت عینیت‌گرا و رئالیستی یافت. در این مقاله به شیوه‌ توصیفی تحلیلی عناصر و مولفه‌های هویت ملی در شعر شاعران برجسته‌ی عصر مشروطه ایران بررسی شده است و چهار مولفه مهم هویّت ملی: یعنی زبان، تاریخ و فرهنگ، سرزمین و دین در شعر این شاعران مقایسه شده است. در نهایت این نتیجه به دست آمد که از میان مولفه‌های هویت ملی در شعر شاعران عصر مشروطه، مولفه‌ی توجّه به سرزمین و وطن بیشترین و مولفه‌ی زبان، کم‌ترین است؛ امّا دین اسلام نیز به دلیل حضور تاریخی و مبارزه با استعمار در میان شاعران عصر مشروطه به‌عنوان یکی از عناصر هویت ملی مورد توجّه قرار گرفته است. از این روی هویّت ملّی و ناسیونالیسم ایرانی برخلاف نوع اروپایی نه تنها ضدّ دین نبوده، بلکه رنگ دینی هم داشته است.