مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران

امروزه تدوین رهنامه (دکترین) نظامی به‌عنوان یکی از مسئولیت های بسیار مهم نیروهای مسلح کشورهای جهان به شمار می رود که بیشتر کشورهای جهان صرف‌نظر از بزرگی و کوچکی آن‌ها اقداماتی در راستای تدوین رهنامه نظامی کشور مربوطه انجام داده‌اند. جمهوری اسلامی ایران نیز به‌منظور هدایت و پشتیبانی نیروهای مسلح خود در صحنه جنگ و به‌طورکلی به‌منظور هدایت و راهنمایی چگونگی جنگیدن نیروهای مسلح در نبردهای پیشرو نیازمند تدوین رهنامه نظامی خود می باشد. تهیه رهنامه نظامی کارآمد، اثربخش و به‌روز شده یکی از عوامل اساسی حصول آمادگی دفاعی و توفیق نیروهای مسلح در مواجهه با هرگونه جنگ احتمالی است. یکی از مراحل تدوین رهنامه نظامی ج.ا.ا توجه به مبانی و عوامل موثر در شکل‌گیری و تدوین رهنامه می باشد. در مطالعه تطبیقی انجام‌گرفته نیز مشخص گردیده است که کشورهای دیگر نیز مواردی را به‌عنوان مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه مدنظر قرار داده و یا به‌عنوان ورودی های رهنامه در نظر گرفته اند. لذا هدف این مقاله تبیین مبانی و عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران می باشد. نوع تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای است. رویکرد تحقیق در این پژوهش آمیخته (کمی و کیفی) و از روش تحقیق موردی زمینه ای و همچنین جهت بررسی روابط بین متغیرها از روش همبستگی استفاده‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق بیانگر این است که مبانی موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران (مکتبی، ملی و سازمانی) عبارت‌اند از: اندیشه دفاعی اسلام، اندیشه دفاعی امامین انقلاب، آرمان، اهداف و منابع ملی، رهنامه دفاعی امنیتی، سیاست‎های کلان دفاعی امنیتی، راهبردهای ملی و قوانین (قانون اساسی، قوانین جاری نیروهای مسلح)؛ همچنین عوامل موثر در تدوین رهنامه نظامی جمهوری اسلامی ایران (سازمانی، فرا سازمانی) عبارت‌اند از: عوامل محیطی، سطح فناوری، تصور از ماهیت جنگ‌های آینده، ویژگی‌های جغرافیایی، ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی کشور، توانایی بسیج ملی، اهداف نظامی، تجارب نظامی، رهنامه نظامی موجود، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های دفاعی (توان دفاعی) کشور.

Principles and effective factors in compiling the military Doctrine of the Islamic Republic of Iran

Today, the formulation of a military doctrine is one of the most important responsibilities of the armed forces of the countries of the world, in which most countries of the world, regardless of their size, have taken steps to formulate the military doctrine of the respective country. The Islamic Republic of Iran, in order to guide and support its armed forces on the scene of war, and in general, need to develop a military doctrine to guide and guide how the armed forces will fight in leading battles. Effective, uptodate, effective military doctrine is one of the key factors for getting defense preparedness and success for the armed forces in the face of any possible war. One of the steps in developing a military doctrine is to consider the principles and factors that influence the formation and formulation of a doctrine.In a comparative study, it has also been determined that other countries have considered some of the issues as the basis for and effective factors in the formulation of the guidelines or are considered as inputs to the peer review. Therefore, the purpose of this article is to Explain the foundations and effective factors in formulating the military doctrine of the Islamic Republic of Iran.The type of research is of applicationdevelopment type. The research approach in this crosssectional research (quantitative and qualitative), and the casebased research method, as well as correlation between variables, have been used. The results of the research show that the effective principles in formulating the military doctrine of Islamic Republic of Iran (school, national and organizational) are: Islamic Defense Thought, Defensive Thought, Revolution Imam, Idea, National Goals and Resources, DefenseDefense Strategies, Major DefensiveSecurity Policies, National Strategies and Laws (Constitution, Current Rules of the Armed Forces),The factors influencing the formulation of the military strategy of the Islamic Republic of Iran (organizational, subinstitutional) include: Environmental factors, technology level, imagination of the nature of future wars, geopolitical, geopolitical and geostrategic features of the country, national mobilization capability, military objectives, military experiences, existing military strategy, defense capabilities and abilities of the country.