شناسایی شاخص‌های موثر بر مناسبات هیدروپلیتیک ایران و ترکمنستان با تاکید بر رودخانه اترک

نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل مناسبات هیدروپلیتیک در سیستم رودخانه‌ها این است که عواملی مانند کمبود آب و توسعه اقتصادی می‌توانند طیف متنوعی از منازعه یا همکاری ایجاد کنند. ازاین‌رو هدف پژوهش شناسایی متغیرها و شاخص‌های موثر در مناسبات هیدروپلیتیک ایران و ترکمنستان است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. در این تحقیق در وهله اول با استفاده ازنظر خبرگان و کارشناسان جغرافیای سیاسی و تکنیک دلفی، تعداد 15 عامل به‌عنوان شاخص های اساسی موثر بر مناسبات ایران و ترکمنستان در آینده تبیین گردید. در گام دوم از روش دیمتل به‌منظور تجزیه‌وتحلیل و رتبه‌بندی عوامل علّی و معلولی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل: آب آشامیدنی با امتیاز (53/ 1)، ایجاد اشتغال با امتیاز (45/ 1)، آب برای کشاورزی با امتیاز (17/ 1)، ژئومورفولوژی حوضه آبریز اترک با امتیاز (55/ 0)، تعارض منافع راهبردی دو کشور با امتیاز (47/ 0)، موقعیت ژئوپلیتیک ایران با امتیاز (34/ 0)، امنیت منابع آب با امتیاز (15/ 0) و موقعیت جغرافیایی ترکمنستان با امتیاز (04/ 0)، در دسته شاخص های علّی قرارگرفته‌اند و به‌طورقطع از عوامل تاثیرگذار در مناسبات هیدروپلیتیکی ایران و ترکمنستان هستند. همچنین نقش قدرت های جهانی در مناسبات هیدروپلیتیک با امتیاز (01/ 0)، ضعف فناوری استفاده از آب با امتیاز (08/ 0)، نفوذ کشورها در تهیه قوانین مربوط به آب با امتیاز (45/ 0)، امنیت قضایی با امتیاز (46/ 0)، تاثیر بحران آب منطقه ای ایران بر امنیت ملی با امتیاز (71/ 0)، امنیت و انتقال انرژی با امتیاز (13/ 1) و ضعف  سیاست های هیدروپلیتیکی ایران با امتیاز (5/ 1) در دسته شاخص­های معلول قرارگرفته‌اند که به‌طورقطع از چالش‌های تاثیرپذیر هستند.

Identification of Indicators Effecting on Hydropolytic Relationships of Iran and Turkmenistan with Emphasis on Atrak River

One of the problems in analyzing hydropolitical relations in the river system is that the same factors, such as water scarcity and economic development, can create a wide range of conflicts or partnerships. Therefore, the aim of this study was to identify the variables and indices of effective hydropolitical relations between Iran and Turkmenistan. The research method is descriptiveanalytic. In this study, in the first place, using the views of experts and experts in political geography and Delphi technique, 15 factors were identified as essential indicators affecting the relations between Iran and Turkmenistan in the future. In the second step, Dimetal method was used to analyze and rank the causes, causality and disability. The results of the research show that factors: drinking water with a score of 1.53, employment with a score of 1.45, water for Agriculture with a score of 1.17, geothermal atrak of Atrak (0.55), conflict of strategic interests of both countries (0.47), geopolitical position of Iran with score (0.34), safety of water resources with a score of 0.15 ) And Turkmenistan’s geographic location with a score of (0.04) is in the category of causal indicators and is definitely one of the factors affecting the hydropolitical relations between Iran and Turkmenistan. The role of global powers in hydropolitical relations with the nation (0.01), the weakness of water use technology with a score of (0.08), the influence of countries in providing waterrelated rules (45%), judicial security with a score of 0.46, The impact of Iran’s regional water crisis on national security with a score of (0.71), security and energy transfer with a score of 1.13 and weakness of Iran’s hydropolitic policies with a score of 1.15 in the category of disabled indicators Which are definitely one of the most challenging challenges.