ابتکار امنیت جهانی و میانجی‌گری چین در روابط ایران و عربستان؛ الگوی مفهومی شبکه‌ای در تحلیل پویایی‌های هم‌پوش منطقه‌ای در خاورمیانه

سیاست خاورمیانه‌ای چین در تقاطع منافع منطقه‌ای و رقابت قدرت جهانی، به شدت وابسته به منافع و هزینه‌های رقابت استراتژیک بازیگران منطقه‌ای به ویژه ایران و عربستان است. هنگامی که از سیاست‌های خاورمیانه‌ای چین سخن به میان می‌آید از آن به عنوان بازیگری فرصت‌طلب یاد می‌شود که تقریباً هیچ سرمایه‌گذاری سیاسی، امنیتی خاصی در این منطقه ندارد و از صلحی که ایالات‌متحده و اروپا به ارمغان آورده‌اند بدون چالش برای پیشبرد سیاست‌های خود بهره می‌برد. همچنین این نگاه وجود دارد که منافع اقتصادی هسته اصلی صلح توسعه‌ای و سیاست خاورمیانه‌ای چین را شکل می‌دهند. با این حال، میانجی‌گری چین در روابط ایران و عربستان نقطه عطفی در ورود به پویایی‌های منطقه‌ای خاورمیانه تلقی شده است. براین اساس، این پژوهش درصدد پاسخ به این پرسش است که چگونه چین که تاکنون بازیگری حاشیه‌ای در امور سیاسی و ژئوپلیتیک منطقه‌ای بود، در معادلات منطقه‌ای مشارکت می‌کند؟ و ورود چین به روابط ایران و عربستان و معادلات سیاسی منطقه چه تاثیری بر نظم منطقه‌ای می‌گذارد؟ استدلال اصلی مقاله با تکیه بر رهیافت شبکه آن است که ورود چین به پویایی‌ها و معادلات قدرت منطقه‌ای در قالب ابتکارها از جمله ابتکار امنیت جهانی و دیپلماسی مداخله سازنده سبب خروج قدرت از حالت دودویی به حالت شبکه‌ای می‌شود. یافته‌های پژوهش با تکیه بر روش تبیین نشان می دهد برای درک پویایی‌ها و پیچیدگی محیط منطقه‌ای خاورمیانه باید نگاه به سیاست جهان را از «صفحه شطرنج» به «شبکه» تغییر دهیم تا ابزارهای تحلیلی مناسبی برای ارتقاء جایگاه واحدها درون جهان شبکه‌ای بیابیم.

global security initiative and china’s mediation between iran-saudi relations; network approach in the analysis of regional overlapping dynamics in the middle east

china’s middle east policy at the intersection of regional interests and global power rivals is highly dependent on the benefits and costs of strategic competition of regional actors, especially iran and saudi arabia. when it comes to china’s middle east policies, it is referred to as an opportunistic actor who has almost no political or security investment in this region and enjoys the peace that the united states and europe have brought without challenge to advance its policies. interestingly, this vision of economic interests is the core of china’s developmental peace in the middle east. however, china’s mediation in the relations between iran and saudi arabia has been considered a turning point in entering the regional dynamics of the middle east. therefore, this paper tries to answer how china, which has been a marginal actor in regional political and geopolitical affairs, participates in regional interactions. and what effect does it have on the regional order? the main argument, relying on the network approach, is that china’s entry into regional power dynamics through initiatives such as global security initiatives and constructive intervention diplomacy will cause the power to leave the bilateral to the network state. the research findings based on the explanation method show that to understand the dynamics and complexity of the middle east regional environment, we must change the view of world politics from chessboard to network to find suitable analytical tools to improve the position of units in the networked world.