نقش دیپلماسی مسیر دوم در حل منازعه ترکیه-ارمنستان: مطالعه موردی کمیسیون همبستگی ترک-ارمنی

منازعه ترکیه-ارمنستان به عنوان یکی از طولانی‌ترین منازعه های قرن حاضر ریشه در عوامل سرزمینی و هویتی دارد. نوع منازعه، حضور بازیگران متعدد، منافع متعارض بازیگران و نبود روابط دیپلماتیک میان دو کشور یافتن راه‌کاری برای حل منازعه را بیش از پیش مشکل ساخته است. از این رو، فعالیت های دیپلماسی مسیر دوم از طرفی با توجه به کاربردی که در رفع موانع ذهنی در مناقشات هویتی دارند و از طرف دیگر با توجه به بسته بودن مسیر مذاکرات رسمی در این مناقشه مورد استفاده قرار گرفت. مهم‌ترین فعالیت دیپلماسی مسیر دوم صورت گرفته از حیث از میان برداشتن تابوی ارتباط میان جوامع مدنی ترک و ارمنی، کمیسیون همبستگی ترک-ارمنی بود. این کمیسیون با هدف ایجاد زمینه‌ای که دو طرف بتوانند موضوعات اصلی فی مابین را مورد بحث و بررسی و از ماحصل آن سطح روابط دو کشور را افزایش دهند در سال  2001 شروع به کار کرد، اما به دلیل ضعف های موجود در طراحی فعالیت در سال 2004 با حصول دستاوردهای اندک متوقف شد. مقاله حاضر با استفاده از الگوی ارزیابی چند لایه ای دیپلماسی مسیر دوم به بررسی نقاط قوت و ضعف فعالیت یادشده می پردازد و چرایی عدم موفقیت این فعالیت در ایجاد زمینه های لازم برای دستیابی به صلح پایدار را مورد مداقه قرار می دهد. در همین راستا، میزان رعایت اصول پایه دیپلماسی مسیر دوم، میزان دستیابی به اهداف و نقش های فعالیت مورد نظر در فضای سیاسی، اجتماعی و تاریخی حاکم بر منازعه به صورت کیفی سنجیده می شود.