سیاست منابع آب ترکمنستان در فضای هیدروپلیتیک آسیای مرکزی

امنیت آب، انرژی و غذای کشورهای آسیای مرکزی به‏دلیل ماهیت به‏شدت یکپارچه سازه‌های آبی و هیدروپلیتیک پیچیده و دستکاری‏شده منطقه به‏طور بالقوه تحت تاثیر تغییرات حتی اندک در سیاست آبی هر یک از این پنج کشور قراردارد. از این‏لحاظ، آسیای مرکزی یا دست‏کم هر یک از دو مجموعه کشورهای واقع در دو حوضه آبریز آمودریا و سیردریا را می‏توان به‏مثابه یک مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک درنظرگرفت. هدف مقاله حاضر، تحلیل و ارزیابی سیاست منابع آب ترکمنستان در مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک آمودریا با تاکید بر چگونگی استفاده از آب‏های روان‏سطحی فرامرزی است. پرسش اصلی این است، «مشکلات آبی ترکمنستان از کجا ریشه‏می‏گیرد و راه‏حل عملیاتی فایق‏آمدن بر آنها چیست؟»در پاسخ این فرضیه به آزمون گذاشته شده‏است که «ریشه مشکلات آبی ترکمنستان به تقاضاهای روبه‏رشد آبیاری در این کشور تحت تاثیر سه عامل رشد سریع جمعیت، عدم آبیاری بهینه و تغییر اقلیم بازمی‏گردد که در صورت بهینه‏سازی مصرف آب و ایجاد سازوکار چندجانبه تخصیص منصفانه آب با هدف تامین امنیت آبانرژی همه کشورهای واقع در مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک آمودریا تا حد زیادی مرتفع خواهدشد». مقاله حاضر از نوع کیفی (توصیفیتحلیلی) بوده و با استفاده از روش‏شناسی استنتاجی انجام پذیرفته‏است و داده‏های توصیفی و یافته‏های به‏دست آمده به این شیوه نیز تحت مفهوم امنیت آب و نظریه مجموعه امنیتی هیدروپلیتیک تجزیه‏وتحلیل شده‏اند. تحلیل یافته‏های مقاله ضمن تایید نسبی فرضیه بالا نشان‏می‏دهند، ترکمنستان و دیگر کشورهای آبی پایین‏دست چاره‏ای جز کنارگذاشتن گزینه کشاورزی نقدی و تمرکز بر روی طرح‏های جایگزین برای درآمدزایی و اشتغال جمعیت روستایی یا دنباله‏روی از الگویی مشابه سیستم تبادل آبانرژی دوران شوروی ندارند.