نظریه علیت فاعلی ابن‌سینا و فعل خاص الهی

ابن سینا نظریه علیت خود را، که شامل تعریف علیت فاعلی، مادی، صوری و غایی می شود، درهر دو نظام فلسفیِ طبیعی و الهیاتی ارایه می کند. از پرسش های پیش رو پیرامون نظریه علیت ابنسینا، نسبت علت فاعلی در طبیعیات )علّت فاعلی طبیعی( با علت فاعلی در الهیات )علت فاعلیمتافیزیکی( است. به نحو مشخص، این پرسش قابل بررسی است که آیا تعریف علیت فاعلیمتافیزیکی بر مفهوم علت فاعلی طبیعی هم صدق می کند؟ این مقاله درصدد اثبات آن است کهعلت فاعلی طبیعی، وجودبخش است و در نتیجه تعریف علت فاعلی متافیزیکی مشمول آنمی شود. در تبیین این مطلب از تعریف ابن سینا برای علت فاعلی استفاده خواهد شد که مطابق آن،علت فاعلی بواسطه علت صوری وجود را اعطا می کند. با این حال، این پرسش پیش می آید که اگرعلل فاعلی طبیعی در رخ دادن رویدادهای طبیعی وجودبخش باشند، نقش فاعلیت الهی چگونهخواهد بود؟ این مقاله می کوشد نشان دهد وجودبخشی علل فاعلی طبیعی با فاعلیت خاص خداونددر بوجود آمدن موجودات طبیعی، سازگار و قابل جمع است. در نتیجه، نظریه علیت ابن سینا بهدییسم یا دادارگرایی نمی انجامد.