وضعیت طبقه بندی نفوس پس از مرگ (مقایسه دیدگاه ابن سینا و سهروردی)

ابن سینا و سهروردی هر کدام در آثار مختلف خویش، درباره وضعیت نفوس انسانی پس از مرگ از حیث سعادت و شقاوت به بحث پرداخته اند. در مجموع نحوه مواجهه این دو با این مسیله را از جهت صوری می توان در دو مدل عرضه کرد. آن?ها در برخی آثارشان بدون ارایه طبقه‌بندی منظمی درباره این مسیله بحث کرده?اند و در برخی دیگر از آثارشان طبقه بندی منظمی ارایه داده?اند. ابن?سینا در المبدا و المعاد طبقه بندی سه گانه و در رساله فی السعاده طبقه بندی چهارگانه و در الاشارات و التنبیهات طبقه بندی پنج گانه ای از وضعیت این نفوس ارایه داده است. سهروردی نیز در برخی از آثارش بدون ارایه طبقه بندی منظم، به بحث درباره این مسیله پرداخته و در برخی دیگر از آثارش طبقه بندی دوگانه، برخی طبقه بندی سه گانه و بعضی تقسیم چهارگانه و پاره ای دیگر طبقه بندی پنج گانه و در نهایت طبقه بندی شش‏گانه ای ارایه داده است. از این?رو مقاله در صدد بررسی وجوه اشتراک و افتراق دیدگاه ابن?سینا و سهروردی در مورد این طبقه بندی است. با تحلیل دیدگاه این دو حکیم درمی یابیم که از برخی جهات همچون اصول و مبانی، ارایه نظریه با مدل صوری واحد و توجه به سعادت عقلی، میان این دو حکیم تشابه وجود دارد. بر عکس از جهات ذیل میان دو حکیم تمایز وجود دارد: 1ـ تاکید پررنگ تر ابن سینا بر سعادت عقلی؛ 2ـ به رسمیت شناختن سعادت حسی از سوی ابن سینا؛ 3ـ طرح مسیله تعلق نفوس به اجرام فلکی به صورت صریح از سوی شیخ اشراق؛ 4ـ تمایز روش‏شناختی دو حکیم در حل مسیله.