تبیین عناصر منطقی ـ اخلاقی در فلسفه اجتماعی ابن‌سینا

بررسی عناصر منطقی در اخلاق اجتماعی از موضوعاتی است که ابن‌سینا از طریق تبیین گزاره‌های اخلاقی و تحلیل محتوای آن انجام داده است. وی، اجتماع را خاستگاه اخلاقیات معرفی می‌کند و آن را به منزله‌ بستری که اخلاقیات از آن بر می‌خیزد و سپس در همان بستر فضایل اخلاقی استوار می‌شود، معرفی می‌کند. در این بین منطق را به منزله‌ ابزاری برای بررسی و استواری این امور در اختیار می‌گذارد. مسیله اصلی در این تحقیق آن است که چگونه ابن‌سینا در تعیین سعادت اخلاقی هم به جنبه‌های عقلانی و هم به جنبه‌های اجتماعی اخلاق توجه کرده است. در راستای حل این مساله ابن سینا برای تعیین حدود عقلانیت و عقلایی بودن، دین را به منزله‌ چارچوب قوانین معرفی و با تحلیل گزاره‌های اخلاقی در مشهورات جدلی، خاستگاه‌های متفاوتی برای اخلاق در نظر دارد. ضمن این‌که بر این اساس، علاوه بر سازگاری با دین، معیار ارزیابی منطقی برای اصول اخلاقی معرفی می‌کند؛ زیرا وی با مشخص کردن جایگاه گزاره‌های اخلاقی در منطق، و تعیین ارزش یقین‌آوری گزاره‌ها، معیار ارزیابی آن‌ها را نیز از همان حوزه ارایه می‌دهد.