خیال و صور خیالی در دو مکتب سینوی و اشراقی

وجود ادراکات خیالی و تخیل در نظام معرفتی انسان، مورد وفاق هم ه حکما است،اما فلاسفه در تبیین چگونگی حصول صور خیالی برای فرد و نیز ماهیت خیال ومدرکات خیالی با یکدیگر اختلاف دارند. اب نسینا نفس انسانی را دارای قوای متعدددانسته و قوه خیال را به عنوان واسط های در تحقق و حصول صور ادراکی تلقی کردهاست. وی در کتب مختلف خود استد لا لهایی را بر مادی بودن خیال و به تبع آن صورخیالی اقامه میکند، اما ظاهراً چنین استدلا لهایی بر اساس اصول و قواعد قوممیباشد، زیرا وی نهایتاَ تغییر موضع داده و در کتاب المباحثات خود استدلالمفصلی مبنی بر تجرد خیال و ادراکات خیالی ارایه میکند، گر چه توجیه چنینتصویری را بر اساس مبانی مشایی مشکل میداند. قول به وجود مراتب مختلف برایعقل، بقای نفوس بسیط، نفوس اطفال و نفوس باقی در مرتبه عقل هیولانی، با اعتقادبه تجرد خیال و صور خیالی قابل توجیه است.سهروردی تعدد قوای باطنی سینوی را نپذیرفته و همه قوا را به یک قوه که آننور مدبر است، ارجاع م یدهد و قوا را سای های از آنچه در نور اسفهبد است، تلقیم یکند. وی برای تبیین و توجیه چگونگی حصول ادراکات خیالی، به عالم مثال و مثلمعلقه متوسل م یشود.