استعاره‌های مفهومی علم حضوری در فلسفه سینوی

براساس آخرین نظریات حوزه معناشناسی شناختی، بشر به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه، برای ساده‌سازی مفاهیم پیچیده ذهنی از استعاره مفهومی استفاده می‌کند. فیلسوفان، از کسانی هستند که برای فهم‌پذیرساختن مفاهیم انتزاعی فلسفی، از استعاره‌های مفهومی بسیار بهره برده‌اند. در پژوهش حاضر به‌کارگیری استعاره‌های مفهومی برای تبیین علم حضوری در اندیشه ابن‌سینا بررسی می‌شود. ابن‌سینا از این استعاره‌ها برای مفهوم‌سازی و ساده‌سازی علم حضوری بهره برده است. او معتقد است که ادراک حضوری زمانی حاصل می‌شود که معلوم نزد عالِم یعنی نفس حضور یابد؛ اما درعین‌حال این حضور را تنها شرط لازم برای حصول معرفت نمی‌داند و معتقد است که باید فرایند مشاهده و اشراق نیز فراهم باشد تا حضور به کسب علم بینجامد. باتوجه‌به برداشت‌هایی که از سخنان وی می‌شود، دو استعاره «علم حضوری، دیدن است» و «علم حضوری، اشراق است»، به دست می‌آید که در استعاره دیدن، سه عنصر یعنی بیننده و شیءِ دیده‌شده و نسبت میان آن‌ها حائز اهمیت است و در استعاره اشراق هم دو عنصر تابنده و شیءِ مستنیر وجود دارد. این مقاله باروش توصیفی  تحلیلی می‌کوشد به بررسی استعاره‌هایِ مفهومی به‌کاررفته در علم حضوری در فلسفه سینوی با روش کاملاً اکتشافی و درنتیجه به‌دوراز هرگونه فرضیه‌سازی بپردازد.

conceptual metaphors of ‘knowledge by presence’ in avicennian philosophy

contemporary theories in cognitive semantics suggest that humans utilize conceptual metaphors, either consciously or subconsciously, to distill complex mental constructs into simpler forms. philosophers, in particular, have extensively employed conceptual metaphors to render abstract philosophical notions comprehensible. this study delves into the application of conceptual metaphors in elucidating ‘knowledge by presence’ within avicenna’s philosophy. ibn sinā employed these metaphors to articulate and streamline the concept of ‘knowledge by presence.’ he posits that such knowledge is actualized when the object of knowledge is directly present to the knower, that is, the soul. however, he asserts that mere presence is not the sole requisite for attaining knowledge; rather, conditions conducive to vision and illumination must also be met for presence to culminate in knowledge acquisition. interpreting his discourse yields two metaphors: ‘knowledge by presence as seeing’ and ‘knowledge by presence as illumination.’ the ‘seeing’ metaphor hinges on three critical elements: the observer, the observed, and their interrelation. conversely, the ‘illumination’ metaphor involves two key elements: the source of illumination and the object being illuminated. this article endeavors to explore the conceptual metaphors associated with ‘knowledge by presence’ in avicennian philosophy through an exploratory approach, deliberately eschewing any hypothesis formulation.