بررسی مقایسه‌ایِ نظریۀ سعادت در فلسفۀ ارسطو و ابن‏ سینا: تلاقی‌ها، جدایی‌ها و نقدها

سعادت از مهم‌ترین مباحث حکمت عملی محسوب می‌شود که درطول تاریخ، ذهن فلاسفۀ یونان باستان تا فیلسوفان امروز را به خود مشغول کرده است و در دوره‌های مختلف، فیلسوفان براساس مبانی و رویکرد‌‌‌‌های متفاوت، این مسئله را بررسی کرده‌اند. یکی از شاخص‌ترین نظریات عرضه‌شده دربارۀ سعادت را ارسطو در کتاب ارزشمند خود، اخلاق نیکوماخوس مطرح کرده و شرح‌وبسط داده است. این نظریۀ وی بر فیلسوفان پس‌از او و ازجمله فیلسوفان مسلمان، بسیار موثر واقع شده و ابن ‏سینا به‌عنوان مهم‌ترین فیلسوف مسلمان، به‌میزان زیادی در نظریۀ سعادت خود، متاثر از ارسطو بوده است. ازدیدگاه ارسطو، سعادت انسان در حیاتِ عقلانیِ توام با فضایل اخلاقی است؛ همچنان‌که ابن ‏سینا نیز برترین لذت و خیر را لذت عقلانی قلمداد کرده و سعادت انسانی را در رسیدن به مرتبۀ عقل مستفاد و مشابهت با عقل فعال و نیز حصول استیلای عقل بر امیال بدنی دانسته است. در این مقاله، نظریۀ سعادت در فلسفۀ ارسطو و ابن‏ سینا را واکاوی و تحلیل می‌کنیم، با استفاده از روش مقایسه‌ای، وجوه اشتراک و افتراق نظریه‌های این دو فیلسوف را نشان می‌دهیم و با به‌کارگیری روش انتقادی، نقایص و نقاط ضعف هریک از این نظریات را بیان می‌کنیم.

a comparative examination of the theories of happiness in the philosophies of aristotle and avicenna: intersections, distinctions, and critiques

happiness is a fundamental topic in practical philosophy, captivating the minds of philosophers, from the ancient greeks to the contemporary philosophers. throughout history, philosophers have explored this concept from various philosophical perspectives. one of the most influential theories of happiness was developed by aristotle in his renowned work, nicomachean ethics. his theory had a profound impact on subsequent philosophers, including muslim philosophers like avicenna, who was heavily influenced by aristotle’s ideas on happiness. aristotle believed that human happiness is attained through a rational life enriched with moral virtues. similarly, avicenna regarded intellectual pleasure as the highest form of good and happiness and emphasized achieving happiness through reaching the level of acquired intellect and striving for likeness with the active intellect, and maintaining control of reason over bodily desires. in this paper, we employ a comparative approach to examine and analyze aristotle and avicenna’s theories of happiness. we aim to highlight both the similarities and differences in their perspectives, while also employing a critical perspective to identify weaknesses and shortcomings within each theory.