بررسی نقش تجرید در ادراک عقلی نزد ابن سینا

ادراک ازنظر ابن سینا عبارت است ازحصول صورت مُدرَک در ذات مُدرِک. ادراک در امور مادّی، متوقف بر تجرید صورت شیء است. متناسب با اینکه صورت ادراکی به چه میزان از عوارض مادّی تجرید یافته باشد، ادراک بر سه نوع حسی، خیالی و عقلی تقسیم می‌شود. شیخ‌الرئیس نفس انسانی را حقیقتی می‌داند که ذاتاً ازسنخ عقول است؛ از این روی، فعل ذاتی و اصلی نفس، ادراک عقلی است و دیگر اقسام ادراک، مادّی و به‌اعتبار بدن برای نفس، ثابت‌اند. تعقل، پیوندی وثیق با عقل فعال دارد و عقل فعال، علت افاضۀ صورت‌های معقول و عاقل‌شدن مُدرِک است. براساس تفسیر مشهور ازدیدگاه بوعلی، تجرید، شرط لازم برای ادراک عقلی محسوب می‌شود و در فرایند ادراک عقلی، مدخلیت ذاتی دارد؛ ولی با دقت در عبارات این فیلسوف می توان مواردی را یافت که در آن‌ها ادراک عقلی بدون تجرید و صرفاً با اتصال به عقل فعال حاصل می‌شود.

the role of abstraction in intellectual knowledge according to avicenna

according to ibn sina, knowledge occurs when the perceiver acquires the intellectual form of the perceived object. the perception of the material depends on the abstraction of these intellectual forms. perception, based on the degree to which the perceptual form is abstracted from its material components, is divided into sensory, imaginary, and intellectual categories. ibn sina views the human soul as inherently intellectual, with its primary function being the acquisition of intellectual knowledge. other types of perception are considered material and exist within the soul only through its connection to the body. reasoning has a close connection with the active intellect (al-ʿaql al-faʿʿāl), which serves as the catalyst for the emergence of intellectual forms and the intellectualization of the perceiver. in current interpretations of ibn sina’s work, abstraction is deemed a necessary condition for intellectual knowledge, and it plays an essential role in the process of acquiring intellectual knowledge. nevertheless, there are instances in his work where intellectual knowledge is achieved without abstraction, solely through a connection (ittiṣāl) to the active intellect.