لذت و رنج ازمنظر بوعلی‌سینا و علامه طباطبایی

طبیعت انسان‌ برمبنای کسب لذت‌های پایدار و رهایی از هرگونه رنج و درد آفریده شده است؛ چنان‌که بسیاری از خواسته‌های او تحت‌الشعاع همین میل طبیعی قرار می گیرند. در این پژوهش کوشیده‌ایم ازمیان نظرات فلاسفۀ اسلامی، دیدگاه‌های بوعلی‌سینا و علامه طباطبایی دربارۀ لذت و رنج را بسنجیم و با یکدیگر تطبیق دهیم؛ لذا پرسش اصلی نوشتار حاضر، این است که بوعلی‌سینا و علامه طباطبایی دربارۀ لذت و رنج، چه دیدگاه‌هایی دارند و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان دیدگاه‌هایشان دربارۀ این مسئله وجود دارد. در رویکردی توصیفی- تطبیقی به دیدگاه‌های این دو دانشمند، وجوه اشتراک آنان دربارۀ این مسئله، چنین سامان یافته است که هردوی آن‌ها لذت و رنج را ازسنخ ادراک دانسته و مهم‌ترین تقسیم‌بندی خود را بر همین پایه بنا نهاده‌‍‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. برخی تفاوت‌های موجود میان دیدگاه‌های آنان نیز چنان است که ازنظر بوعلی‌سینا لذت و رنج، کیفیاتی نفسانی و عارض بر نفس‌اند و ازنظر علامه طباطبایی، لذت و رنج، اموری وجودی و عین نفس قلمداد می‌شوند. تفاوت در برخی اقسام، مصادیق و نوع تقابلشان نیز از دیگر اختلافات این دو متفکر در بحث پیشِ‌روی است.

avicenna and tabatabai on pleasure and suffering

human nature is inherently inclined towards seeking stable pleasures and alleviating pain and suffering. many of our desires are rooted in these fundamental drives. in this study, we aim to elucidate and compare the perspectives of islamic philosophers, particularly avicenna and allameh tabatabai, about the pleasure and pain. we will begin by outlining their respective views on pleasure and suffering and subsequently identify both their commonalities and differences on these subjects. taking a descriptive-comparative approach to their philosophies, we find that both philosophers regard pleasure and suffering as forms of perception, forming a crucial basis for their categorizations. however, they differ in their interpretations, with avicenna considering pleasure and suffering as psychological qualities that are incidental to the soul, while allameh tabatabai views them as inherent aspects of the soul itself, or existential properties. furthermore, distinctions emerge in their classifications, manifestations, and the ways of opposition between pleasure and pain.