اصل سنخیت در حکمت مشاء و تاثیر آن در رابطه هستی شناختی نفس و قوا

مشائیون به وجودداشتن رابطۀ علّی ومعلولی فاعلی میان نفس انسانی و قوای آن معتقدند و قوا را دارای حیثیتی تعلّقی و انفکاک ناپذیر از نفس می دانند مطابق با مباحث کلان، علیت فاعلی، مقتضی سنخیت میان علت و معلول است که تنها درضمن نوعی خاص از سنخیت وجودی تحقق می یابد؛ زیرا سنخیت، مستلزم برتری فاعل های ایجادی بر معالیل آن ها و بیانگر تشکیک وجودی میانشان است؛ پس رابطۀ علّی ومعلولی فاعلی میان نفس و قوا از این امر مستثنا نیست و نوع رابطۀ هستی شناختی میان آن‏ها براساس اصلی ترین قواعد حکمت مشاء، یعنی اصل سنخیت، قابل شناسایی است. در این شناخت هرنوع کثرت و تباین عزلی محض میان نفس و قوا، یعنی تباین ماهوی و وجودی، مستلزم انکار قطعی رابطۀ علّی ومعلولی فاعلی میان آن‏هاست و ارتباط تکوینی و حیثیت تعلّقی انفکاک ناپذیر قوا از نفس را نقض می کند؛ پس انتساب علیت به نفس درضمن الفاظی مانند اصل، مبدا و منبع به معنای هستی بخشی وجود عینی نفس نسبت به قوا و انتساب معلولیت به قوای نفس درضمن الفاظی همچون معالیل، فروع و توابع به معنای تحصّل یافتن وجود عینی قوا ازجانب نفس انسانی است و ممکن نیست قوایی که شعبه ها، فروع و لوازم علت فاعلی خود هستند، با واقعیت عینی آن بی نونت وجودی به تمام ذات داشته باشند؛ بنابراین، نفس در یک امر مشترک، مساوی با قوا یا فروتر از آن‏ها نیست؛ بلکه برتری وجودی نفس انسانی بر قوای آن ضرورت دارد؛ به گونه ای که نفس، اصل باشد و قوا فروع و توابع آن باشند. درواقع، این الفاظ بر نوعی وحدت حقیقت و کثرت واقعیت نفس و قوا دلالت دارند که این حکما در آموزه های هستی شناختی نفس و قوا از آن سخن گفته اند و صدرا از این آموزه ها برای تایید نظریۀ اتحاد نفس و قوا در حکمت متعالیه بهره برده است.

The Principle of Cognation in Peripatetic Philosophy and Its Effect on the Ontological Relationship of the Soul and Faculties

Peripatetics believe in the existence of a causal relationship between the human soul and its faculties. They state that faculties and powers have a dependent and inseparable status of the soul. Generally speaking, causality needs the cognation of cause and effects, which is possible in the light of a certain kind of existential cognation. As cognation requires the superiority of creative agents over their effects and indicates the existential gradation between them. Therefore, the causal relationship between the soul and the faculties is not an exception, and the type of ontological relationship between them is based on the main rules of peripatetic philosophy. In this regard, any kinds of pure multiplicity and distinction between the soul and the faculties lead to a definite denial of the causal relationship between them and challenge the ontological and the inseparable connection between the soul and the faculties. So, this is the human soul that refers causality to the soul via the terms of principle, origin, source in the sense of the existence of the objective aspect of the soul in relation to the faculties and addresses the effect to the faculties through the terms such as effect, subfunctions, and functions.  This shows the acquisition of the objective existence of faculties by the human soul. Then, how is it possible that the faculties are known as the branches, subbranches, and accessories of their actual cause share their existence with the objective reality of the cause?