تحلیل و ارزیابی تفسیر فلسفیِ ابن سینا از آیه نور

دایرۀ تفسیر سینوی آیۀ نور به نوشته های ابن ‏سینا محدود نیست و همواره برخی صاحب نظران در حوزه های فلسفه و تفسیر به آن توجه کرده و بارها در این دو ساحت، به آن پرداخته اند. برخی دل دادگان به فلسفه با استفاده از مبانی فلسفی، این گونه تفسیر از آیۀ موردبحث را تایید کرده و برخی بدبینان به فلسفه نیز براساس نگرش منفی خود، بر رد آن پای فشرده اند؛ اما جنبۀ نوآورانۀ پژوهش حاضر از این جهت است که در آن به اصول و مبانی تفسیر اجتهادی توجه و بر آن اساس، شواهد و قراین دالّ بر صحت این تفسیر عرضه شده است. در این نوشتار، با استفاده از روش تحلیلی اسنادی، همسویی محتوایی تفسیر ابن ‏سینا با محتوای مدرّج و انفسی آیۀ نور و با برخی قرائت ها و روایات تفسیری و تفسیر ابیّ بن کعب را اثبات کرده و درنهایت نتیجه گرفته ایم این تفسیر نه تنها منافی با معنای ظاهری آیه نیست؛ بلکه با برخی قرائات نیز همسویی دارد؛ همچنین روشن شد که برخلاف برخی ادعاها، در تفسیر موردبحث، تحمیل یک مبحث فلسفی بر قرآن، موردنظر نیست.

Analyzing Avicenna’s Philosophical Interpretation of Verse of Light

Avicennian interpretation of the Verse of Light is not limited to the works of Avicenna. But, It has also been at the center of attention in other philosophies and approaches of Quranic interpretations. Ones who are interested in philosophy acknowledged Avicenna’s interpretation and defend it, in a manner that rests on philosophical foundations, but ones who are not interested in philosophy pessimistically refuse it. Thus, the paper aims to study Avicenna’s interpretation from the perspective of ijtihādi interpretation (an inferential method of interpretation). I will not employ a philosophical language that is perhaps not acceptable by many thinkers. Through this new perspective, I would raise arguments that reveal the accuracy of Avicenna’s interpretation. In this study, I will show how Avicenna’s interpretation is correspondent with esoteric interpretations of Verse of Light as well as other readings of the verse, interpretational narratives, and Ubayy ibn Ka’b’s interpretation. Finally, I conclude that Avicenna’s interpretation is not only incompatible with what generally is comprehended from the apparent content of the verse, but also is it completely compatible with some other readings of the verse. I will also show that, despite what some have claimed, Avicenna’s interpretation does not impose a philosophical meaning on the Holy Quran.