باطن و حقیقت عبادت از منظر ابن سینا و ملاصدرا

عبادت به‌عنوان هدف خلقت انسان، امری است که ضرورت دارد از منظر فلسفی بررسی شود تا حقیقت آن، تبیین شود. مسئله‌ پژوهشی این است که حقیقت عبادت چیست و چه ارتباطی میان ظاهر با باطن و حقیقت عبادت وجود دارد و آیا سطوح عبادت در میان همه انسان‌ها یکسان است. حقیقت عبادت با کمک مبانی سینوی و صدرایی تبیین فلسفی می‌شود. ابن سینا و ملاصدرا در رابطه با حقیقت عبادت اتفاق‌نظر دارند، با این تفاوت که صدرا با توجه به مبانی غنی فلسفی‌اش، همچون اصالت وجود و تشکیک وجود، می‌تواند جایگاه عبادت را در نظام فلسفی خود دقیق‌تر تبیین کند. از منظر هر دو فیلسوف، عبادت ظاهر و باطنی دارد. ظاهر عبادت، موجب تزکیه‌ نفس می شود و نفس تزکیه‌شده استعداد راه‌یافتن به حقیقت عبادت، یعنی معرفت به حق را پیدا می کند. با توجه به دیدگاه این دو فیلسوف، معرفت با عبادت رابطه‌ای دوسویه دارد. انسان با تفکر در خود و هستی، به نیاز وجودی‌اش نسبت به معبود پی می برد و با اراده و اختیارش، در برابر معبود سر تعظیم فرود می آورد. پس معرفت ابتدایی منجر به انجام عبادت ظاهری می شود و عبادت ظاهری نیز به تزکیه‌ نفس می انجامد. نفس تزکیه شده درنهایت قابلیت این را می یابد که به معرفت حق‌تعالی یعنی عبادت حقیقی نائل شود.

The interior and truth of worship from the perspective of Ibn Sina and Mulla Sadra

Worship as the goal of human creation is something that needs to be examined from a philosophical perspective in order to explain its truth. The research question is what is the truth of worship and what is the relationship between the appearance and the interior and the truth of worship and whether the levels of worship are the same among all human beings. The truth of worship is philosophically explained with the help of Sinai and Sadra principles. Ibn Sina and Mulla Sadra agree on the truth of worship, with the difference that Sadra, by considering his rich philosophical foundations, such as the originality of existence and the skepticism of existence, can explain the place of worship in his philosophical system more accurately. From the point of view of both philosophers, worship has an outward and an inward aspect. The appearance of worship cultivates the soul, and the cultivated soul finds the ability to find the truth of worship, that is, the knowledge of the truth. According to these two philosophers, knowledge has a twoway relationship with worship. Man, by thinking in himself and in existence, realizes the need of his existence for the deity, and with his will and authority, he bows before the deity. So basic knowledge leads to outward worship, and outward worship leads to selfcultivation. The cultivated soul eventually acquires the ability to attain the knowledge of the transcendent, that is, true worship.