بررسی تطبیقی آراء شیخ‌الرئیس و شیخ اشراق درباره چیستی لذت

ابوعلی‌سینا و شهاب‌الدین سهروردی دربارة موضوع لذت در آثار مختلف خود مباحث و اطلاعات پراکنده‌ای بیان کرده‌اند. یکی از آن مباحث، دیدگاه‌های این دو اندیشمند در خصوص چیستی لذت است. مسئلة این نوشتار بررسی تطبیقی چیستی لذت از منظر روسای دو مکتب مشاء و اشراق با توجه به مبانی معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی آنان است. مسئله لذت‌بخش کوچکی از شبکة معرفتیِ دو نظام مشاء و اشراق است که بررسی آن با توجه به برخی از اضلاع دیگر شبکه، همچون مبانی، ما را به فهم بهتر و درک عمیق‌تر آن نائل می‌کند. از پیامدهای این بررسی درک علت تفاوت‌گذاری تعریف لذت بین باری‌تعالی و انسان از سوی ابن‌سینا و عدم این تفاوت از سوی سهروردی، به جهت تفاوت دیدگاه در مورد هستی و چیستی ادراک در دو نظام است. از دیگر پیامدها این است که اگرچه واژه‎های «ادراک» و «ملائم» در تعاریف هماهنگ و تکراری است، اما تبیینی که از آنها در هر نظام آورده می‎شود با توجه به تفاوت‎های معرفت‎شناسانه و هستی‎شناسانة دو مکتب، ما را به درک گوناگون از لذت می‎رساند. اهم این تفاوت‎ها عبارت‎اند از: تاکید بر علم حصولی در شناخت از یک‎سو و مبنا بودن «وجود» در هستی از سوی دیگر در فلسفة مشاء و در مقابل بنا نهادن اساس علم بر علم حضوری از یک‎سو و مبنا بودن «نور» در هستی از سوی دیگر در فلسفة اشراق.

Investigating pleasure quiddity through components and the position of its design in the Avicenna philosophy

In various works of Ibn Sina, there are a number of scattered topics about the subject of pleasure. One of those topics is the definition of pleasure that needs to be thoroughly reviewed in order to achieve a coherent vision. In this paper, we will explore two ways to explore pleasure quiddity: One is through the classification of the six definitions based on the discussion of which each definition is expressed under it; another by examining the terms used in the definitions. These two methods bring us closer to the better understanding of Avicenna’s vision. The first way leads us to the conclusion that the structure of definitions differs according to its subject. With regard to various structures, Ibn Sina has introduced various definitions for various purposes. However, we conclude from the second method that Ibn Sina’s view of pleasure is a unitary and coherent viewpoint, because with the use of components such as &perception& and &proper& that constitute the core of all definitions, all the definitions They have a lexical and conceptual harmony