رهیافت‌های محمدبن‌زکریای رازی و ابن‌سینا در پیشگیری و درمان هیجان حزن و اندوه

انسان‌ها در زندگی خود با انواع هیجانات روبه‌رو هستند. این هیجانات به دو دستة مثبت و منفی تقسیم می‌شوند. در نوع دوم افراد برای خودداری و رهایی از آنها تلاش می کنند. هیجانات از منظرهای فلسفی و زیستی و روان‌شناسی بررسی می‌شوند. محمدبن‌زکریای رازی و ابن‌سینا از فیلسوفانی هستند که درباره هیجان حزن و اندوه بحث کرده‌اند. با مقایسه و گزارش آثار این دو درمی یابیم که محمدبن‌زکریای رازی با پیش‌گرفتن روش اخلاق فلسفی افلاطونی، هدفش را سلامت‌محوری قرار می دهد. رویکرد وی معطوف به جسم و روان است. حزن و غم از منظر وی مذموم و عدم اعتدال مزاج و پندارة ثبات داشته‌ ها، عوامل ایجادی آن است. حفظ اعتدال مزاج، منفی‌انگاری دارایی و اصلاح نگرش ثبات داشته ها ازجمله روش های درمانی مورد توجه رازی در کتاب طب روحانی است. ابن‌سینا نیز در مواجهه با حزن و اندوه با اتخاذ روش اخلاق فلسفی ارسطویی، رویکرد کمال‌محور را برمی گزیند. وی در درمان غم و اندوه به امری فراتر از سلامت تن می اندیشد. شیخ‌الرئیس در درمان این عارض نفسانی، درمان های روانی و معنوی را موثرترمی داند. از نظر وی افزون بر اصلاح انگارة ثبات داشته ها، زیارت و دعا عامل مهمی برای زدودن غم است.

Views of Ibn Sina and Muhammad ibn Zakariyyā al-Rāzī on Prevention and Treatment of Grief and Sorrow Disorders

Human beings experience every kind of emotion in their everyday lives. Traditionally, emotions are categorized as negative or positive. People, however, tend to escape, disengage from, or avoid the latter type. Emotions are studied from philosophical, biological, and psychological perspectives. On the other hand, alRāzī and Ibn Sina are two Muslim scholars who discussed the grief and sorrow disorders in their philosophy. Comparing their works reveals that alRāzī applies Plato’s moral philosophy, therefore his main focus is on health and wellbeing. He considers both physical and psychological aspects.  In his view, grief and sorrow are unpleasant. Also, the lack of balance in humors and stability of thoughts are the direct causes of raising such strong emotions. Keeping the balance in humors, antinegativity, and restoration of stability of thoughts are the treatments alRāzī suggests in Kitāb alṬibb alrūḥānī (Book of Spiritual Medicine). Inspired by Aristotle’s moral philosophy, Ibn Sina follows the approach of perfectionism. Treating the disorder of grief and sorrow, he goes beyond bodily health issues and admits that moral and psychological treatments are more effective. Apart from the restoration of stability of thoughts and emotions, he is of the opinion that prayers and pilgrimage play a significant role in coping with grief and sorrow.