لزوم احیای شرح القسطاس

شمس الدین سمرقندی از منطق‌دانان پیرو ابن سینا در سده هفتم قمری است که باوجود نوآوری‌های منطقی بسیار، نقش او در تاریخ منطق سینوی بسیار ناشناخته مانده است؛ برخلاف ابن سینا که نوآوری‌های منطقی متعددش، از او یک منطق دان برجسته ساخته است. شاید یکی از دلایل این امر، این باشد که با وجود این همه توجه به آثار منطقی ابن‌ سینا (ازجمله شفا، نجات، اشارات و المختصر الاوسط)، آثار منطقی سمرقندی ازجمله مهم‌ترین اثر او با عنوان شرح القسطاس، هنوز به‌صورت نسخه خطی باقی مانده است؛ درحالی‌که سمرقندی در این کتاب گران‌سنگ، نوآوری‌های منطقی‌ای داشته که هم نشانگر شخصیت برجسته علمی و منطقی او است و هم بر ما فرض می‌گرداند که با توجه بیشتری به تصحیح و بررسی این کتاب بپردازیم. سمرقندی در این اثر به آثار منطق‌دانان پیش از خود توجه داشته به‌طوری‌که می‌توان تاثیر اندیشه های منطق‌دانان متقدم را در این اثر به خوبی مشاهده کرد؛ ازاین‌رو نوآوری های این اثر را باید در میان نقدهای او بر دیگر منطق‌دانان هم جست‌وجو کرد؛ درعین حال او بر اندیشه منطق‌دانان پس از خود نیز اثر گذاشته است. به نظر می رسد با دسترسی به این اثر می توان توصیفی مستند و تبیینی مستدل و نظام مند از اندیشه های نوآورانه منطقی سمرقندی و تثبیت جایگاه او در تاریخ منطق سینوی ارائه داد.

The Necessity of Reviving Samarqandi`s SharhalQestas

Shams alDin alSamarqandi, one of the Avicenna’s followers in 7th century A.H, is unknown in the history of logic, despite his logical talent and innovations. As is discussed in this article, the reason for this negligence is that Samarqandi`s logical writings, including his most important logical book SharhalQestas,  are still in manuscript form, unlike Avicenna whose books such as alShifa, alNijat, and Alisharat wa altanbihat were available in most of the times. In this article, by indicating some of his innovations in logic and other subjects, the necessity of textual criticism of SharhalQestas becomes clear and necessary. In writing his book, he was aware of his previous logicians` books and referred to them frequently, so finding his unique ideas needs deep and exact research. Also, he has deep effects on the subsequent logicians; therefore by reviving his book, it would be possible to find his real position in the history of logic.