عقل پشتوانه اعتبار احکام شرعی

یکی از عرصه های عمل و نیز اعتبار عقل آن چیزی است که به مبحث امتثال اوامر و نواهی شرع یا تبعیت از قوانین و مقررات شرع باز می گردد. بحث در این عرصه ممکن است در یکی از این دو لایه صورت پذیرد: گاه بحث از چرایی امتثال است و گاه نیز از چگونگی و کیفیت تحقق آن. بحث از چرایی امتثال در واقع همان چیزی است که در متون سنتی از آن با عنوان اطاعت از اوامر شارع یاد می شود و مقصود از بحث چگونگی امتثال نیز آن است که با چه شیوه ای می توان نسبت به این که خواست قانونگذار برآورده شده و از قانون تبعیتی کامل صورت پذیرفته است اطمینان یافت. بحث اخیر، به نوبه خود، در سیاق دسته بندی سنتی مباحث اصول فقه در دو مسلک احتیاط و تخیر بررسی می شود و بحث نخست نیز معمولا امروزه از مباحث مطروح در کتابهای اصولی بیرون است؛ هر چند در آثار قدما در مقدمات اصول فقه بدان پرداخته می شده است. به هر روی، نگارنده با عنایت به این مقسم در این نوشتار به بررسی چگونگی پیوند عقل با پذیرش احکام شرعی می پردازد و بدین پرسش پاسخ می دهد که عقل با سازوکاری می تواند پشتوانه پذیرش احکام شرع باشد.