راهبردهای امام علیع در رویارویی با عصبیت قبیله‌ای جامعه پس از پیامبر اکرمص

مقارن با ظهور اسلام، عرب را روحیه تعصب قبیله‌ای کورکورانه و فخر فروشی نژادپرستانه بود. رسول خدا? در طول رسالتش، تلاش فراوانی در زدودن این خصلت داشت، اما پس از رحلت ایشان امت از سیره نبوی? روی‏گردان شد. امام علی? چون بر مسند خلافت تکیه زد، با این معضل روبه‏رو بود، این تحقیق در پی پاسخ به این سوال است که رهیافت‌های امام علی? در رویارویی با عصبیت قبیله‏ای و نژادی چگونه بود؟ به نظر می‌رسد ایشان دو راهبرد نظری و عملی- همچنان که در اصلاح هر انحرافی لازم است- در پیش گرفتند. در راهبردهای نظری به تبیین ریشه‏های نژادپرستی و زمینه‏های شکل‏گیری آن پرداخته، خودبرتربینی، وسوسه‏های شیطان و قیاس خود با دیگران را عوامل روحی و روانی و پیروی از بزرگان کوتاه‏اندیش و رفاه‏زدگی را زمینه‏های شکل‏گیری تعصب و تبعیض بیان داشتند. در راهبردهای عملی، امام علی? سه راهبرد احیای جایگاه حقوقی و اجتماعی گروه‌های مورد تبعیض، عدالت اقتصادی و انتقال مرکز حکومت از مدینه به کوفه را به کار گرفتند.