بازشناسی وضعیت رجالی احمد بن هلال عبرتایی

بررسی وضعیت راویان و داوری دربارۀ وثاقت آن‌ها نقش مهمی در بهره‌گیری از اخبار برای استنباط معارف دینی دارد. یکی از راویانی که دیدگاه‌ های گوناگونی چون ضعف، وثاقت مطلق، وثاقت مشروط و توقف دربارۀ او قابل ارزیابی است، احمد بن هلال است. نقل نزدیک به نود روایت از این شخصیت در موضوعات فقهی، تاریخی و اعتقادی به‌ ویژه مهدویت، تحقیق دربارۀ او را ضرورت می ‌بخشد. در پژوهش حاضر با بهره‌ گیری از منابع اِسنادی و به روش توصیفی _ تحلیلی، وضعیت رجالی احمد بن هلال مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای دست‌ یافتن به   نتیجه‌ ای مطمئن دربارۀ احمد بن هلال، در نخستین گام زیست‌نامه و جایگاه حدیثی و در دومین گام، تضعیفات مربوط به او در سه موضوع لعن از ناحیۀ مقدسه، غلو و نیز نقل احادیث منکر بررسی شده و نقدهای مربوط به هریک تبیین شده است. در مرحلۀ بعد نیز توثیق خاص و عام مربوط به او با بهره‌گیری از مولفه‌های زیر مورد تبیین قرار گرفته: قرار داشتن در شمار رجال دو کتاب: تفسیر قمی و المزار الکبیر و روایتگری اجلّا از او. دستاوردهای پژوهش حاضر براساس نقد بر تضعیفات واردشده بر این شخصیت و بهره ‌گیری از مجموعۀ توثیقات عام مرتبط با او سامان یافته است.

aḥmad b. ḥilāl aʻbartāyī’s narrations validity

investigating the narrators’ reliability plays an important role in using traditions in inferring religious knowledge. aḥmad b. ḥilāl is one of the narrators who can be evaluated in various point of views: weakness, absolute trustworthiness, conditional trustworthiness, and illegitimacy. he has narrated about ninety traditions in jurisprudential, historical and religious matters, especially the issue of mahdism, and this makes it necessary to investigate his position. the research is based on descriptive-analytical sources and evaluates his narrations’ validity. in order to reach a solid conclusion about him, in the first step, his biography and his position in narrating traditions have been researched. in the last step, the weaknesses related to him in the three categories of cursing from the sacred persons, exaggeration, and the expression of denier tradition about him were examined and the criticisms related to each were explained. in the next step, his specific and general validation are explained using the following components: being among the tafsir-e qomi and al-mazar al-kabir narrators, and also religious elders’ narration from him. the research achievement has been organized based on the criticism of his weaknesses and the set of his general validities.