کاربرد شناسی بلاغت در استنباط احکام از نگاه تفاسیر فقهی

برخی علوم مقدّمۀ برخی دیگر به ‌شمار می آیند؛ چنان که از میان علوم ادب عربی، دانش‌ های بلاغی که ظرافت‌‌ها، شیوه ها و زیبایی‌ های سخن را شناسایی می کنند، یاریگر دانش‌ هایی هستند که با متون سروکار دارند و ابزار تحلیل و استنباط متن‌ اند. دانش فقه که احکام شریعت اسلام را از کتاب و سنّت استخراج می‌ کند، به شناخت علمی و کاربرد عملی فنون بلاغی در تحلیل نصوص دینی نیازمند است. آنچه در این عرصه می‌‌تواند راهگشا باشد، الگوهایی عینی از فقیهان در چگونگی تعامل با این فنون و شیوۀ کاربرد بلاغت در استنباط احکام است. پژوهش حاضر برای شناخت کاربرد علوم بلاغی در اجتهادات فقهی با روش توصیفی _ تحلیلی به تفاسیر فقهی رجوع کرده و چگونگی کارایی معانی، بیان و بدیع را در این میدان نشان داده است. در علم معانی، ایجاز، تقدیم و تاخیر، در علم بیان، همۀ انواع آن به ویژه مجاز و کنایه و در علم بدیع، مبالغه مواردی هستند که در این مقاله دربارۀ تاثیرگذاری آن ها بر چگونگی استنباط بحث شده است.