بررسی تطبیقی آموزه‌های اخلاقی نهج البلاغه با نظام های اخلاقی غربی

سه نظریۀ اخلاقی؛ فضیلت‌ گرایی، غایت‌ انگاری و وظیفه ‌گرایی در فلسفۀ اخلاق برای تعیین ملاک ارزش فعل اخلاقی مطرح شده است. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که گزاره‌های اخلاقی نهج البلاغه با کدامیک از موارد یادشده، سازگارتر است؟در این راستا، عرضۀ نظریات رائج در فلسفۀ اخلاق بر نهج البلاغه به عنوان یکی از منابع اصیل تفکر اسلامی، در ترسیم نظام اخلاقی اسلام راه‌گشاست. مقالۀ حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی، با توجه به کلام امیرالمومنین(ع)، سرنخ‌هایی از فهم هنجارهای اخلاقی اسلام را ارائه کرده است. در فرایند تحقیق از گزاره ‌های متعدّد در نهج البلاغه، نظریۀ تلفیقی «غایت‌انگاری فضیلت بنیاد» به دست می‌ آید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد غایت مورد نظر آن حضرت(ع)، توحید حضوری و انقطاع الی الله است که از نظر مصداق، با هیچ‌یک از دیدگاه ‎‌های غایت ‌گرایی رائج، قابل انطباق نیست.

nahj al- balāgha moral teachings vs western moralsystems; comparative study

three moral theories of virtueism, idealism, and dutyism have been proposed in the philosophy of ethics to determine the value of moral action. the main question of the research is: which of the mentioned cases are more compatible with the moral propositions of nahj al-balāgha? in this regard, presenting the ideas accepted in the philosophy of ethics on nahj al-balāgheh as one of the original sources of islamic thought is a way to define islam moral system. this article has provided some clues for understanding the moral norms of islam according to the words of imam ali (a.s.) and has presented it in a descriptive-analytical way. in the process of researching several propositions in nahj al-balagheh, a unified theory of &virtue-based idealism& is obtained. the findings of the research show that imam ali’s goal is monotheism in deeds and separation from anything but god, which is not compatible with any of the popular idealism views.