قرآن کریم و ادبیات انتقادی

قرآن کریم گذشته از اعجاز بیانی، در تنوع و خلاقیت بیان هم اعجازآمیز است. تاکنون دربارۀ برخی از روش‌های بیانی قرآن؛ مانند بیان استدلالی، داستانی و ... مباحثی مطرح شده؛ امّا دربارۀ پوشیده‌گویی و معنی‌دهی‌های تامل‌برانگیز این کتاب مقدّس  پژوهش شایسته‌ای صورت نگرفته ‌است. از قرن سوم هجری، برخی از مفسران گوشۀ چشمی به چنین زبانی داشته‌اند و الفاظی چون «تعریض»، «تهکُّم»، «تعییر» و ... _ که از صنایع گوناگون «نقد هنری» به حساب می‌آیند_ در کتاب‌های تفسیری به چشم می‌خورند. در دوران معاصر، تک‌نگاری‌هایی در قالب مقاله و یا کتاب به‌صورت استطرادی و یا مستقل دراین‌باره منتشر شده است، امّا نشان دادن چنین زبانی در قالب «ادبیات انتقادی و هنری» نکته‌ای است که این مقاله به‌عنوان یک پدیدۀ نوپیدا، با نگاهی بیرونی و با روش توصیفی _ تحلیلی در مقام تبیین و ارزیابی آن است تا با چهارچوب و تعریف خاص نمود یابد و مسائلی چون طنز، هجو، لطیفه، هزل، تصاویر زاویه‌دار، قصه، روایت و نمایش‌های انتقادی_ فکاهی در قالب یک دانش منسجم شود. چنین نگرشی هم گره از بسیاری از مشکلات تفسیری خواهد گشود و هم به قرآن به‌عنوان منبعی برای الهامات انتقادی_ هنری، چه به لحاظ محتوایی و ساختاری، نگاهی نو خواهد داشت.

the holy qur’an and critical literature

in addition to expressive miracle, the holy qur’an also has miracles in expression diversity and creativity. until now, there have been discussions about some of the qur’an expression methods, such as argumentative expression, story, etc.; but regarding implicit marginalizations and thought-provoking meanings, this valuable book has not been properly researched. since the 3rd ah century, some commentators have discussed various features of such a language. words such as &allusion&, &antiphrasis&, &vituperation& etc., are considered &art criticism& and used in commentary books. in the contemporary era, some articles or books have been published independently or by digression about this issue. this article aims to achieve a specific framework and definition by explaining and evaluating such language in the form of &critical and artistic literature& as a new phenomenon - from an external perspective - with a descriptive-analytical method. issues such as: humor, satire, jokes, stories, narratives and critical shows should be integrated in the knowledge form. this view will solve many interpretive problems and show the qur’an as a source for artistic critical inspirations, both in terms of content and structure.