سیر نعمت‌های بهشتی در سور مکی و مدنی براساس تحلیل محتوای کمّی

توصیف دقیقی از نعمت های بهشتی وگستره بعد حسی و معنوی آنها در قرآن کریم تجلی یافته است. در اینکه لذات بهشت حسی است یا معنوی میان مفسران اختلاف نظر است، از این رو برخی بر این باورند که دلالت باطنی و تاویلی نعمت‌های حسی مد نظراست‌. این نوشتار بر آن است که با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوای کمی و کد‌گذاری بسته نشان دهد که  هر دو نعمت مورد تاکیداند و با بررسی دقیق و تحلیل کمی نعمات بهشتی به تفکیک سور مکی و مدنی نشان دهد که در سیر از سور مکی به سور مدنی از ذکر نعمات حسی کاسته شده و یادکرد نعمات معنوی چون رضوان الهی ، لقا و محبت الهی، و رحمت الهی فزونی یافته است. افزون بر این در سور مدنی از ذکر جزئیات چگونگی نعمت‌ها سخنی به میان نیامده و یادکردی از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و مقام و اوصاف دقیق «حورالعین» با جاذبه‌های جسمی نیست؛ بلکه با تعبیر «ازواج مطهّره» بر بعد معنوی نعمت و پاکی همسران بهشتی تاکید شده است.

heaven lessings in meccan and medinite surahs based on quantitative content analysis

a detailed description of the heaven’s blessings and their emotional and spiritual dimension has been revealed in the holy qur’an. there is a difference of opinion among commentators on whether the pleasures of heaven are sensual or spiritual, so some believe that the inner meaning and interpretation of sensual blessings is intended. this article aims to use the quantitative content analysis method and closed coding to show that both blessings are emphasized. with a detailed and a quantitative analysis of the heaven’s blessings, separated by meccan and medinite surahs, it shows that in the passage from the meccan and medinite surahs, sensual blessings is reduced and spiritual blessings such as divine pleasure, divine love, divine mercy is strengthened. in addition, in medinite surahs, there is no mention of blessings details, and there is no mention of food and drinks, and the exact position and attributes of nymph with physical attractions, but with pure marriages, emphasized on the blessings’ spiritual dimension of and purity of heavenly wives.