تطور دانش اعجاز قرآن با تاکید بر جامعه‌ شناسی معرفت (مطالعه موردی قرن چهاردهم)

اصطلاح «اعجاز قرآن کریم» از اواخر قرن سوم هجری مطرح و دانشِ برآمده از این موضوع در گذر زمان دچار تحولاتی شده، پس از افول فراگیر در قرن سیزدهم هجری، به‌ تدریج، رشد کرده و در قرن چهاردهم بیش از سایر عوامل، تحت تاثیر عوامل اجتماعی به لحاظ کمی و کیفی ارتقا یافته است. در این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از رویکرد جامعه شناسی معرفت، برای اثبات فرضیه یاد شده، مولفه‌های اجتماعی موثر درسیر تحول دانش اعجاز قرآن کریم چون نهاد دین و سیاست و ساخت‌هایی مانند صوفیه و گفتمان‌های رایج دیگر، بررسی شده است. نتایج پژوهش‌ها نشان از این دارد که تلاش نهاد دین در گسترش توجه به ابعاد جدید اعجاز قرآن همچون اعجاز علمی، نقشی بسترساز داشته، اما استمرار سیاست‌زدگی علمی درادامه، باعث تقویت توجه به مسائل علمی و درنتیجه، ایجاد «احساس حقارت» شده و ساخت اجتماعی علما به همراه اهتمام نهاد دین برای نشان دادن کارآمدی، به روش های گوناگون، باعث گسترش «گفتمان پاسخ‌ گویی» می ‌شود. همچنین ایجاد نهاد گسست گرایی و تلاش‌های نهاد سیاسی غرب ‌گرای حاکم در کشورهای اسلامی به این امر کمک کرده و سرانجام به رواج ساخت‌های تفسیر تدبری و انسان گرایانه می‌ انجامد.

The Evolution of the Holy Qur’an Miracles’ Knowledge with Emphasis on the Knowledge Sociology, 14th Century Case Study

The miracle of the Holy Qur’an, began at the end of the third AH century, and the knowledge arising from that has changed over the centuries .After a widespread decline in the thirteenth century, it has gradually grown, and in the fourteenth century, it has achieved a high level of quantitative and qualitative development. It seems that social factors had more effect than other factors on this development. In this research, with a descriptiveanalytical method and using the knowledge sociological approach, in order to confirm the hypothesis authentication, Effective social components in the process of knowledge of miracles of the Holy Qur’an such as the institution of religion and politics, and structures such as Sufism and other common discourses have been examined and the effect of these institutional, structures and discourses factors on the transformation of knowledge of the Qur’an miracles   for analysis and use for the future is considered. Studies show that the efforts of the religious institution in expanding attention to the new dimensions of the Qur’an miracles, such as scientific miracles, have played a fundamental role, but the continuation of scientific politicization continues to strengthen attention to scientific issues and create a &feeling of inferiority.& The effort of the religious institution and scholars to show various methods effectiveness causes the &discourse of accountability& expansion. The establishment of separatist institutions and the efforts of the ruling western political institutions in Islamic countries have helped it and ultimately lead to the spread of prudential and humanistic interpretation structures.