رهیافت‌های تربیتی آیات فقهی؛ بررسی موردی آیات ازدواج، مهریه و نفقه

بر مبنای این اصل که قرآن کتاب هدایت و یادآوری است و نه یک کتاب فقهی، انتظار می‌رود در هر دسته از موضوعات خود، اهداف و آموزه‌های تربیتی را نیز لحاظ کند. این مقاله به بررسی موردی رهیافت‌های تربیتی آیات فقهی ازدواج، مهریّه و نفقه می‌پردازد. تحلیل آیات پس از کدگذاری، مقوله‌بندی، توصیف و تحلیل داده‌ها می‌آید. موارد زیر در این آیات نشان داده می‌شود: ابعاد تربیتیِ جسمی، روحی، اقتصادی، جنسی و اخلاقی؛ اهدافِ تربیتیِ ایجاد روحیۀ تعاون، پیشگیری از رذایل اخلاقی، مبارزه با عقاید و آداب نادرست و تقویت روحیّۀ شکرگزاری؛ اصول تربیتیِ رعایت محدودیّت‌های طبیعی و وسع مالی متربّی، نظارت مستمر بر اعمال وی، آزادی و اختیار متربّی، حفظ کرامت انسانی؛ و روش‌های تربیتیِ مانند: تشویق و پاداش، محروم‌سازی، پرهیز از تصریح در مسائل جنسی، و مقایسه و تحریک عواطف انسانی. قرآن بر آن است تا تربیت افراد خانواده با حفظ کرامت و جایگاه والای انسانی‌ آن‌ها و با اختیار خودشان فراهم آید.

Educational Approaches to Jurisprudential Verses; Case Study: Marriage, Dowry and Alimony Verses

Based on the principle that the Qur’an is a book of guidance and not a jurisprudential book, it can be expected that it has included educational teachings and goals in each of its subjects. This article examines the case study of educational approaches to the jurisprudential verses of marriage, dowry and alimony and after coding, categorizing, describing and analyzing the data, it is found that the following items are present in these verses: Physical, spiritual, economic, sexual and moral educational dimensions; The educational goals to create a spirit of cooperation, to prevent moral vices, to fight against false beliefs and customs, and to strengthen the spirit of gratitude; Educational principles of observing the natural and financial constraints of the educator, continuous supervision of his actions, freedom and authority of the educator, preservation of human dignity; And educational methods such as: encouragement and reward, deprivation, avoidance of specification in sexual matters and comparison and stimulation of human emotions. Accordingly, the Qur’an intended to educate family members by preserving their dignity and by their own free will.