مفهوم شناسی محبت در رابطۀ دوسویۀ خدا و بنده

محبّت، عنصری در رابطۀ دو سویه است که در ارتباط متقابل خداوند و بنده نیز نقش موثری دارد. معنای رایج محبّت در میان بندگان، کشش و علاقۀ قلبی است، اما این معنا دربارۀ خداوند ‌تصورپذیر نیست. این مقاله برای استخراج معانی مطرح‌شده دربارۀ این دو محبت، به بررسی آیات، روایات و گفتار دانشمندان پرداخته و دریافته است که محبّت خداوند به بنده، غالباً به تاویل برده شده تا مانع از فرض جسمانیّت برای خداوند باشد؛ به این‌ترتیب، معانی‌ای همچون انعام بندگان، کشف حجاب از قلوب بندگان و رضایت از آنان برای آن مطرح شده است که درواقع آثار محبت الهی هستند. محبت بنده به خدا نیز گرچه با برخی معانی تاویلی روبه‌رو شده، معنای حقیقی آن با دشواری کمتری همراه بوده است. در‌ جریان این محبّت دو سویه، همواره خداوند پیشی‌گیرنده و نخستین دوست‌دارنده است و محبّت بندگان به او نیز محبّتی مضاعف از سوی خداوند به آنان است.

Love Conceptology in Relationship between God and the Servant

Love is an element in the twoway relationship that also plays an effective role in the mutual relationship between God and the servant. The common meaning of love among servants is heartfelt affection, but this meaning is inconceivable about God. In order to extract the meanings of these two kinds of love, this article examines the verses, narrations and scholars’ speeches and finds that God’s love for the servant is often interpreted to prevent the assumption of physicality for God; Thus, meanings such as rewarding the servants, removing the veil from the hearts of the servants and God’s satisfaction by them have been proposed, which in fact are the results of divine love. The servant’s love for God, although confronted with some interpretive meanings, has been less difficult in discovering its true meaning. In this mutual love, God is always the forerunner, and the love of His servants for Him is the reflection of God’s love.article examines the verses, narrations and scholars’ speeches and finds that God’s love for the servant is often interpreted to prevent the assumption of physicality for God; Thus, meanings such as rewarding the servants, removing the veil from the hearts of the servants and God’s satisfaction by them have been proposed, which in fact are the results of divine love. The servant’s love for God, although confronted with some interpretive meanings, has been less difficult in discovering its true meaning. In this mutual love, God is always the forerunner, and the love of His servants for Him is the reflection of God’s love.