بررسی رویکرد تفسیر «مشکاة» اثر محمدعلی انصاری

تفسیر مشکاة اثری از محمدعلی انصاری است که تاکنون هفده جلد از آن به چاپ رسیده است. رویکرد مولف، کشف معنای آیات در جهت تبیین هدف قرآن؛ یعنی «هدایتگری» است. مکتب تفسیری او را باید ادامۀ راه مفسرانی همچون سبزواری در مواهب الرحمن و بلاغی در آلاء الرحمن دانست که رنگ و بوی مباحث لغوی و واژگانی بر آنها غلبه دارد. سعی مولف بر آن است تا با توجه به تخصصش در واژه‌شناسی، ابتدا با پرداختن به معنای هر واژه به اوج بلاغت قرآن اشاره کند. وی در تفسیر آیه از تمام ظرفیت‌های ادبی، عقلی، علمی، تربیتی، عرفانی، اجتماعی و...کمک می‌گیرد تا مطالب را برای مخاطب به عینیت درآورد؛ از این رو باید این تفسیر را از جمله تفاسیر اجتهادیجامع نامید. استفاده از اشعار عربی و فارسی نیز در این تفسیر، فراوان به چشم می خورد. مولف مشکاة، روایات تفسیری و غیر تفسیری بسیاری را ذکر می‌کند و نگاهی گسترده به نهج‌البلاغه نیز دارد.

Methodology of “Tafsir Meshkat” by Mohammad Ali Ansari

Tafsir Meshkat is a work by Mohammad Ali Ansari and seventeen volumes have been published so far. The author’s approach is to discover the verses’ meaning in order to explain the purpose of the Qur’an; guidance. His commentary school should be considered as a continuation of the path of commentators such as Sabzavari in Mawāhib AlRaḥmān and Balaqi in Ala’ alrahman, in which lexical issues prevail. The author tries to point to the rhetoric of the Qur’an according to the meaning of each word because of his specialty in lexicography. In interpreting a verse, he uses all literary, intellectual, scientific, educational, mystical and social capacities to make the material objective to the audience; therefore, this interpretation should be called jurisprudence and comprehensive interpretations. The use of Arabic and Persian poems in this commentary is also abundant.