احادیث شیعه و رهیافت‌های عقلی در نقد اندیشه‌های جبرگرایانه

از ویژگی‌های احادیث شیعه، مواجههٔ دقیق و عمیق آن‌ها، با اندیشه‌های جبرگرایانه است، به گونه‌ای که می‌توان با استفاده از هدایت‌های آن‌ها در این باب، به رهیافت‌های دقیق عقلی در نقد این اندیشه‌ها دست یافت.غور در این احادیث و واکاوی آن‌ها، سبب انکشاف رهیافت‌های متعدد در نقد اموری می‌شود که از مستندات مهم یا لوازم تفکیک‌ناپذیر جبرگرایی است. مهم‌ترین این امور عبارت‌اند از: امکان فرمان خدا به کار زشت، امکان فرمان خدا به فعل ما لا یطاق، امکان مکلف کردن بندگان به فعل غیر اختیاری و مترتب نمودن ثواب و عقاب بر آن، استناد به قضا و قدر الهی. در این میان، احادیثی که جبر و تفویض را نفی و بر امر بین الامرین تاکید می‌کنند، دربردارندهٔ رهیافت‌های عقلی عمیق‌تر و بنابراین حائز اهمیت بیشترند.