تحلیل انتقادی شبهات تبار ابراهیم (ع)

نتایج تبارشناسی پیامبران در نفی شبهات کلامی بر ضد شخصیت و تبار آنان اثرگذار است و به تصحیح نگره ها در رسالت شناسی آنان می انجامد. ابراهیم  در ادیان توحیدی، جایگاه برجسته ای دارد، هرگونه ایراد و تردید درباره تبار و شخصیت ایشان موجب شبهه افکنی دربارۀ نبوت یا هویت تاریخی ابراهیم  خواهد بود. در میراث اسلامی سه شبهه « شخصیتی ایرانی در تبار ابراهیم، خطاب پدر به آزر بت پرست به وسیلۀ ابراهیم و «رابطۀ زناشویی مادر ابراهیم با آزر» بازتابیده است که دو شبهه اخیر با برخی از مبانی کلامی امامیه، چون طهارت نَسبی و معنوی آبای پیامبران در تعارض آشکار است؛ شبهه نخست، هویت تاریخی ابراهیم با زرتشت و تبار ایرانی پیونده زده و این، در تعارض آشکار با رهیافت آیات و روایات به تبار ابراهیم است. در این پژوهه، شبهه‌های یادشده با روش تحلیلی انتقادی ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان داد که اینها از اساس، سست و باطل است. ادعای ایرانی بودن شخصیت اَرفکشاد در نَسب ابراهیم  و تشابه یا وحدت آن با زرتشت با چالشهای جدّی و مهم تاریخی، زبانشناسی روبهرو است و ادعای درستی نیست. آیات خطاب آزر به عنوان پدر به وسیله ابراهیم  الزاماً به معنای پدر نَسبی نیست و این آیات با حدیث نبوی در طهارت آبای پیامبران نیز قابل جمع است، زیرا ایشان فقط بر طهارت پدران خویش، از شرک و بت پرستی اشاره دارند و آزر از شمار آبای نسبی وی خارج است. روایتهای تولد ابراهیم از آزر به دلیل آسیب اضطراب متنی و تعارض با سایر روایتها و مبنای کلامی طهارت آبای انبیا از شرک و بت پرستی، فاقد اعتبار لازماند و رگه هایی از جعل یا دستکم تحریف در آنها قابل اثبات است.