نقش قوه قضاییه هند در حفاظت از محیط زیست

بدون شک رویه قضایی ،‌ فارغ از آنکه کشورهای تابع نظام ‹‹ حقوق نوشته ›› یا ‹‹ حقوق عرفی ›› باشد ،‌واجد نقش یا اهمیتی در توسعه ‹‹ حقوق محیط زیست ›› است . در میان کشورهای در حال توسعه ، هند نمونه خوبی است که قوه قضاییه اش استفاده شایان توجهی از اصول قانون اساسی ،‌قوانین محیط زیست و احکام مسئولیت مدنی ، در حفاظت محیط زیست به عمل آورده تا آنجا که می توان گفت یک حقوق جدید محیط زیست را در آن کشور بنا ساخته است . اما درمقایسه ،‌متاسفانه سابقه قضایی ایران ،‌ حاوی تصمیمات مهمی در این باره نیست ،‌علی رغم آنکه قوه قضاییه این کشور از ساز و کار قانونی و شرعی مناسبی در این باره برخوردار است . دادگاههای عالی هند ،‌قاطعانه اعلام کرده اند که حق حیات بشر ، مصرح دراصل 21 قانون اساسی ، محدود به زده بودن حیوانی نیست ،‌بلکه شامل حق انسان به زندگی در وضعیتی شرافتمندانه است که استحقاق آن را دارد و از این رو ، برخورداری از محیط زیست سالم در قلمرو حقوق بنیادین بشر قرار دارد . نکته مهم آنکه بیشترین دعاوی مربوط به تخریب محیط زیست از طریق ‹‹ دادخواهی به نفع عموم ››‌به دادگستری کشور هند راه پیدا کرده و از این طریق ، دادگاههای عالی آن کشور قادر شده اند جریان تخریب و آلودن محیط زیست توسط موسسات دولتی و خصوصی را تا حد قابل توجهی کنترل کنند وآنجا که لازم است به قوه مجریه در انجام وظایف قانونی خود در حفاظت محیط زیست اخطار دهند . در پایان مقاله حاضر ، پیشنهادهایی برای حفاظت و بهبود محیط زیست و نیز تقویت نقش قوه قضاییه ایران در این باره ، ارائه شده است .