حوزه جغرافیایی-فرهنگی جازموریان در بررسیهای باستان شناسی ایران

باستان شناسی ، علم چند دانشی و میان دانشی است . مهمترین شاخه از علم که به آن ارتباط پیدا می کند جغرافیا است ؛ زیرا زمین و محیط زیست مهمترین عوامل در شکل گیری فرهنگها و تمدنها به شمار می‌آیند که موضوع خاص باستان شناسی است . بنابراین درباستان شناسی این موضوع مطرح می شود که باید هر پرسش باستان شناسی با یک پرسش جغرافیایی آغاز شود ؛ زیرا علوم جغرافیایی ، شاخه های آن زمین شناسی یکی از راهکارهای تحلیلهای باستان شناسی هستند . از دیدگاهی دیگر ، باستان شناسی مانند جغرافیا به شناخت سرزمینها ، اقوام تاریخ فرهنگهای جوامع با نگرش به شرایط توسعه محیطی و جغرافیایی خاص هر منطقه می پردازد. در مهومی دیگر باستان شناسی : شناسایی ، بازیابی و بازنمایی کردن جغرافیایی فرهنگی است که خود می واند شاخه ای از مطالات جغرافیایی به شمار آید . برای مطالعات باستان شناسی ایران ، 9 حوزه جغرافیایی در پارادایم باستان شناسی شناخته شده است . هر یک از این حوزه ها دارای حوزه های جغرافیایی - فرهنگی مستقلی هستند و یکی از این حوزه های جغرافیایی ، حوضه آبریز جازموریان در حوزه جغرافیایی - فرهنگی جنوب شرق ایران است . این حوزه یکی از ناشناخته ترین حوزه های جغرافیایی است که لازم است تا مطالعات میدانی وسیع درباره آن صورت بگیرد . حوزه جغرافیایی جامریان بخشهای از سه استان کرمان ، سیستان و بلوچستان و هرمزگان را شامل می شود .از نظر جغرافیایی تاریخی باستان شناسی منطبق با مکن ، گدروزیا ، اکوفاجیا است که بین سکستان و کرمانیا قرارداشته است . دو رود عمده بمپور در شرق و هلیل رود در غرب که به مرداب جازموریان می ریزند در این حوزه جریان دارند . شایان ذکر است که عامل اصلی شکلگیری تمدنها و فرهنگها طی هزارن سال در این بخش بوده است . این مقاله کوشش شده است تا ویژگیهای جغرافیایی و زمین شناسی را که بستر به وجود آمدن یکی از مهمترین و شکوفاترین حوزه های فرهنگی ایران است ، جمع آوری ، مطالعه و معرفی شود .بخشی از این مقاله از نتایج مطالعات میدانی و مستند سازی گرفته شده و بسیاری دیگر از قسمتهای آن را مولف از محیط جغرافیایی برداشت کرده است .