الگوی توانمندسازی افراد کارتن‌خواب با رویکرد مددکاری اجتماعی

مقدمه: در دو دهه اخیر نوع خاصی از بی‌خانمانی و بی‌سرپناهی که کارتن‌خوابی نام گرفته، در کشور ما و به‌ویژه کلان‌شهر تهران پدیدار شده است. کارتن‌خوابی نشانه و برآیندی از وجود سایر مسایل و آسیب‌های اجتماعی در جامعه است و همچنین می‌تواند زمینه‌ساز آن‌ها گردد. سازمان‌های مختلف دولتی و غیردولتی به این معضل ورود کرده و طرح‌های مداخلاتی متعددی با رویکردهای مختلف اجرا کرده‌اند. به تدریج تفکر حمایت از افراد کارتن‌خواب، خدمات‌رسانی و در نهایت توانمندسازی آنان در بین مسولان، مجریان و سیاست‌گذاران ذی‌ربط شکل گرفت. هدف این پژوهش، ارایه الگوی توانمندسازی با رویکرد مددکاری اجتماعی برای این افراد است. روش: این پژوهش کیفی و به روش تحلیل موضوعی انجام شده است. داده‌ها از طریق مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختارمند با یازده نفر از کارشناسان و خبرگان حوزه آسیب‌شناسی اجتماعی و کارتن‌خوابی، طی تابستان 1397، جمع‌آوری شد. نمونه با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند با این تعداد، به کفایت نظری رسید. داده‌ها به روش اشتراوس و کوربین و شیوه ولکات تحلیل شد.نتایج: از داده‌های به‌دست آمده نه مضمون/مقولهتم استخراج گردید که بیانگر نظرات کارشناسان و خبرگان در باره کارتن‌خوابی و شیوه توانمندسازی افراد کارتن‌خواب بود که شبکه مضمون‌ها را شکل دادند. سپس الگوی توانمندسازی افراد کارتن‌خواب با رویکرد مددکاری اجتماعی ترسیم گردید. بحث و نتیجه‌گیری: عوامل اجتماعی مختلفی در توانمندسازی این افراد موثرند و شیوه مشارکتی در توانمندسازی همراه با به‌کارگیری ارزش‌ها، اصول مددکاری اجتماعی و نظریه‌های مرتبط با آن، این فرایند را تسهیل و تقویت کرده و کارآمد می‌سازد.

Social Work-Based Approach to the Empowerment Model of Rough Sleepers

Introduction: In the recent two decades, a special kind of homelessness and rooflessness which is named rough sleepers has been appeared in our country, especially in the big city Tehran. The sleeping rough is a sign and resultant of other social issues in society and it also can lead to many more. Different governmental and nongovernmental organizations have executed many interventional projects through different approaches. These interventions gradually inclined to support and empower rough sleepers. The research aim was offering an empowerment model for rough sleepers, based on the social work approach. Methods: This study was a qualitative type and conducted through the thematic analysis method. Data were collected by semistructured indepth interviews with eleven experts in sleeping rough and social pathology fields, in summer 2018. Sampling was initiated with a purposeful method and data was saturated with theoretical sampling. Data were analyzed through the ldquo;Wolcott rdquo; manner. Results: Nine themes or categories emerged from the viewpoint of the experts about the issue and solutions, and shaped the network of empowerment themes. Then, by using a social workbased approach the empowerment model of rough sleepers was planed.Conclusions: A variety of social factors are affecting the empowerment of rough sleepers and using the contributive method with social work values, principles, and theories strengthens and facilitate this process.