اثربخشی مداخله پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان‌کار نسبت به مصرف سیگار

مقدمه: امروزه مصرف سیگار در بین جوامع در حال توسعه و خصوصا بین نوجوانان افزایش چشم گیری داشته است. کودکان کار به عنوان یکی از گروه های در معرض خطر مصرف سیگار شناخته شدند. در این مطالعه تاثیر مداخله ی پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان کار نسبت به مصرف سیگار بررسی شد.روش: این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی بدون گروه کنترل بود. همه کودکان کار واجد شرایط در سازمان های مردم نهاد ارائه دهنده خدمات به کودکان کار در جنوب شهر تهران وارد مطالعه شدند. با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی، ستاره های شبکه های شرکت کنندگان شناسایی شدند و به عنوان آموزشگر همتا در 8 جلسه در مورد مداخله پیشگیری از مصرف سیگار آموزش دیدند. سپس آموزشگران همتا کودکان کار عضو شبکه اجتماعی شان را آموزش دادند. داده ها با استفاده از مقیاس نگرش نسبت به مصرف سیگار قبل از مداخله، پس از مداخله و در پیگیری (30 روز پس از مداخله) جمع آوری شدند. آزمون t و تحلیل واریانس اندازه های تکراری برای بررسی نتایج به کار گرفته شدند.نتایج: چهل و یک کودک کار در این پژوهش شرکت کردند (گروه آموزشگران همتا (n=10) و گروه همتایان (n=31)). میانگین سنی شرکت کنندگان در گروه آموزشگران،15/5سال و در گروه همتایان 14/33سال بود و اغلب آن ها پسر و دارای تحصیلات ابتدایی بودند. نتایج نشان داد نمره نگرش کل نسبت به مصرف سیگار در میان کودکان کار، در مقایسه با قبل از مداخله به طور معناداری منفی شده بود (p≤0.001). همچنین نمره بعد عاطفی نگرش نسبت به مصرف سیگار در میان کودکان کار، در مقایسه با قبل از مداخله به طور معناداری منفی شده بود (p≤0.001). نمرات شرکت کنندگان در نگرش کلی و بعد عاطفی نگرش در پس آزمون و پیگیری تفاوت معناداری نداشت و اثر مداخله از ثبات برخوردار بود. در نمره شرکت کنندگان در ابعاد شناختی و رفتاری نگرش نسبت به مصرف سیگار، قبل و بعد از مداخله تفاوت معناداری مشاهده نشد.بحث و نتیجه گیری: مداخله پیشگیری از مصرف سیگار با رویکرد آموزش همتایان بر نگرش کودکان کار نسبت به مصرف سیگار موثر بود. لذا این مداخله می تواند برای پیشگیری از مصرف سیگار در میان این گروه از کودکان به کار گرفته شود.

The Effectiveness of Smoking Prevention Intervention with Peer Education Approach on Labor Children's Attitude Toward Smoking

Introduction: Nowadays, cigarette smoking among developing countries and especially among adolescents has increased significantly. Labor children are identified as one of the atrisk groups for smoking. In this study, the effectiveness of smoking prevention intervention with peer education approach on labor children's attitude toward smoking was studied.Methods: This study was a clinical trial without a control group. All eligible labor children were recruited for the study in NGOs that provided services for labor children in the south of Tehran. Using social network analysis, stars in participants' networks were identified and trained as the peer educators in 8 sessions of smoking prevention intervention. Then peer educators trained labor child members in their social networks. Data were collected using the attitude toward smoking scale prior to intervention, postintervention, and at followup (i.e. 30 days after the intervention). Ttest and repeated measures analysis of variance analysis were used to evaluate outcomes.Results: Fortyone labor children participated in this research (peer educators (n=10) and peer groups (n=31)). The mean age of participants was 15/5 year in peer educators group and 14/33 in peer groups and most of them were male and had an elementary education. Results showed that the general attitude toward smoking among labor children, compared with preintervention had been significantly negative (P= <0.0001). Also, the emotional attitude toward smoking among labor children, compared with preintervention had been significantly negative (P= <0.0001). Participants' scores in the general attitude and emotional attitude in posttest and followup were not significantly different and the intervention effect was stable. There was no significant difference between participants' scores on the cognitive and behavioral dimensions of attitudes toward smoking before and after the intervention.Conclusions: Smoking prevention intervention with a peer education approach was effective in labor children's attitude toward smoking. Therefore, this intervention could be used for the prevention of smoking among this group of children.