کلاسه بندی اثر آلودگی بیولوژیکی شانه دار (Mnemiopsis leidyi) در زیستگاه سواحل جنوبی دریای خزر طی سالهای 1375 تا 1389

در سال‌های اخیر اکوسیستم دریای خزر تحت تاثیر گروه‌‌های مختلف گونه‌های مهاجم به خصوص شانه‌‌دار قرار گرفته است. بنابراین، در این مطالعه ارزیابی آثار شانه‌‌دار مهاجم در زیستگاه با بررسی تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای فیزیکی- شیمیایی در دریای خزر انجام شد. دگرگونی و تغییرات زیستگاه‌‌ها دارای گستره بدون اثر (h0) تا آثار شدید (h4) در محیط موجودات کفزی و پلاژیک است. تغییر زیستگاه از شواهد فرایند تهاجم است، اما دیرتر اتفاق می‌افتد. در این تحقیق از داده‌ها و اطلاعات موجود طی سال‌های 1375 تا 1389 در خصوص شاخص‌های فیزیکوشیمیایی (در اینجا به‌منزله ویژگی زیستگاهی بیان می‌‌شود) استفاده شده است. این سال‌ها به دو گروه زمانی قبل از معرفی شانه‌دار (1375- 1379) و بعد از ورود شانه‌دار (1380- 1389) به دریای خزر مربوط می‌‌شوند که به سه دوره اول (1375- 1379)، دوم (1380- 1385) و سوم (1387- 1389) به‌منزله دوره‌‌های ارزیابی تقسیم شده است. اطلاعات پروژه‌های انجام‌شده به وسیله پژوهشکده اکولوژی دریای خزر در اکوسیستم دریای خزر و مقالات استخراج‌شده به‌منزله داده‌‌های اولیه در تحقیق حاضر استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که حتی در زمان حضور و شکوفایی شانه‌‌دار در سال 1381 اثر در زیستگاه (ساختار فیزیکوشیمیایی آب و رسوبات) در کلاس h0 قرار گرفت، زیرا آثار در زیستگاه و اکوسیستم از شواهد فرایند تهاجم در مرحله بعدی‌اند که دیرتر اتفاق می‌افتند. آثار شانه‌‌دار در زیستگاه به مرور زمان بیشتر می‌شوند و به مراحل h2 و h3 و در نهایت در سال 1385 به رتبه h4 می‌رسند، چنانکه در این دوره زیستگاه ماهیان پلاژیک از جمله کیلکای آنچوی و چشم درشت به شدت تخریب شده بود. در مرحله سازگاری (1387- 1389) با توجه به اینکه تراکم شانه‌دار روند کاهشی داشته اثر در زیستگاه از h3 تا h2 تغییر کرده است.