ضرورت شناسایی و حفاظت از فضاهای سبز مبتنی بر شرایط محلی و منطقه‌ای ایران (نمونه موردی: باغ اکبریه بیرجند)

شهرهای سنتی با داشتن زیرساخت‌‌های لازم و قابلیت‌‌های طبیعی، بهترین نمونه‌‌های پایداری را در خود جای داده بودند. این شرایط بیانگر آن است که طراحی و برنامه‌ریزی این‌گونه شهرها با اندیشه و تفکری عمیق و عالمانه صورت گرفته است. در این شهرها، بهره‌گیری از امکانات طبیعی به گونه‌ای است که با کمترین صدمات در مواهب موجود، بالاترین بازده را در اختیار قرار می‌دهند. اما این شرایط در اغلب موارد رو به نابودی گذاشته و بی‌اطلاعی برخی از مردم و حتی مجوزهای قانونی مثل قاعده تسلیط، این روند را سرعت داده است. به همین دلیل، شناسایی و تشریح جایگاه این‌گونه زیرساخت‌‌ها و فضاها می‌‌تواند در حفاظت و پایداری آن‌‌ها اثربخش باشد. به این منظور، مقاله حاضر در نظر دارد یکی از این فضاها، یعنی باغ اکبریه بیرجند را معرفی و جایگاه آن را در این شهر کویری تشریح و تبیین کند‌‌. در این مطالعه از شیوه توصیفی و تحلیلی بهره‌‌برداری و با استفاده از بازدیدهای میدانی و دیدگاه کارشناسان مربوطه و بهره‌‌گیری از اسناد و مدارک تاریخی، اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده است. برای تحلیل اطلاعات از شیوه‌‌های تحلیل محتوا و دیدگاه کارشناسان خبره استفاده شده‌‌ است. نتایج بیانگر آن است که باغ اکبریه با همه مشابهت‌‌هایی که با سایر باغ‌‌های ایرانی دارد، با توجه به شرایط خاص و دوره تاریخی شکل‌‌گیری و بستر طراحی، دارای شاخصه‌‌های منحصر به فردی است که تاثیر انکار‌ناپذیری در ساخت و بافت بیرجند بر جای گذاشته و هر نوع تخریبی در آن می‌‌تواند اصالت باغ و شهری را که در آن استقرار یافته است با تهدید مواجه کند. علاوه بر آن، این باغ‌ به‌منزله ساختار کامل، بیانگر رابطه تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی موجود و نشانه‌ای از سازگار و همسوکردن نیازهای انسان و طبیعت است.