ارزیابی ریسک محیط‌زیستی سد گتوند علیا در مرحله بهره‌برداری با استفاده از روش تلفیقی آنالیز مقدماتی خطر و تکنیک EFMEA

سد گتوند علیا یکی از طرح‌های بزرگ عمرانی کشور است که در استان خوزستان و روی رودخانه کارون بین مسجد سلیمان و سد تنظیمی گتوند در کیلومتر 8/382 از مصب رودخانه کارون و در 25 کیلومتری شمال شهرستان شوشتر احداث شده است. این تحقیق به منظور شناسایی و ارزیابی ریسک سد گتوند علیا در فاز بهره‌برداری به انجام رسید. در این مطالعه پس از شناسایی فعالیت‌های سد در فاز بهره‌برداری به منظور شناسایی عوامل ریسک از روش آنالیز مقدماتی خطر موسوم به pha استفاده شد و ریسک‌های به‌دست‌آمده در قالب 5 دسته ریسک‌های فیزیکی- شیمیایی، بیولوژیکی، اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی، ریسک‌های ایمنی- بهداشتی و طبیعی طبقه‌بندی شدند. در این مرحله پس از شناسایی ریسک‌ها عوامل مولد ریسک به کمک روش efmea ارزیابی شدند. در این تحقیق برای اولویت‌بندی عوامل ریسک از نرم‌افزار spss استفاده شد و ریسک‌ها بر اساس شدت اثر، احتمال وقوع و گستره آلودگی اولویت‌بندی شدند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که در تکنیک efmea شورشدن آب به علت گنبد نمکی و در اثر فعالیت آبگیری مخزن، فرسایش و رسوب در پایین‌دست سد به علت تامین منابع قرضه و ایجاد پساب و فاضلاب انسانی به علت فعالیت توریسم دارای سطح ریسک بالا و به ترتیب با عدد اولویت ریسک (rpn) 320، 288 و 256، به‌منزله رتبه‌های اول تا سوم معرفی شدند و کمترین عدد اولویت ریسک مربوط ایجاد محیط مناسب برای رشد و تکثیر حشرات (امکان تکثیر پشه آنوفل) به علت آبگیری مخزن سد و فشرده‌شدن خاک به علت توسعه کشاورزی و تردد ماشین‌آلات سنگین با عدد اولویت ریسک 90 معرفی شد.