بهینه‌‌‌‌سازی مدل‌‌‌های DRASTICو SINTACS مبتنی بر سامانه اطلاعات جغرافیایی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (مطالعه موردی: دشت اندیمشک)

مدل‌های drastic و sintacs جزو پرکاربردترین روش‌های ارزیابی آسیب‌پذیری آب‌های زیرزمینی به شمار می‌روند، اما ضعف عمده این دو مدل، اعمال‌نظرهای کارشناسی برای نرخ‌‌‌بندی پارامترهای به‌کار‌رفته در آن‌‌‌هاست. از این‌‌‌ رو، هدف اصلی این تحقیق، اصلاح هر دو مدل از طریق فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) بر اساس شرایط هیدروژیولوژیکی محلی دشت اندیمشک است، تا بدین ترتیب بتوان به نتایج نسبتاً صحیح‌‌‌تری از وضعیت آسیب‌‌‌پذیری (اعم از ذاتی و ویژه) آبخوان این منطقه دست یافت. در تحقیق حاضر از یون نیترات در آب زیرزمینی به‌منزله معیار اصلاح وزن پارامترهای موثر در آلودگی آبخوان استفاده شد. برای تعیین مدل بهینه، ضریب همبستگی بین غلظت نیترات آب زیرزمینی و شاخص آسیب‌‌‌پذیری برای هر دو مدل، با استفاده از روش آنالیز رگرسیون خطی ساده محاسبه شد. نتایج نشان داد که مدل drastic اصلاح‌شده نسبت به مدل sintacs اصلاح‌شده از همبستگی بهتری با غلظت نیترات برخوردار است. به همین علت، این مدل به‌منزله مدل بهینه برای ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری ذاتی آبخوان دشت مورد مطالعه انتخاب شد. همچنین، برای ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری ویژه آبخوان به آلودگی، وزن پارامتر کاربری اراضی نیز به روش ahp تصحیح و به پارامترهای هر دو مدل افزوده و بدین ترتیب نقشه آسیب‌‌‌پذیری ویژه آبخوان به هر دو روش cd و cs تهیه شد. به منظور تعیین مدل بهینه خطرپذیری آلودگی آبخوان، ضریب همبستگی هر دو شاخص با غلظت نیترات، محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد. در این نوع ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری نیز به علت همبستگی بیشتر شاخص cd اصلاح‌شده با غلظت نیترات آبخوان، این شاخص به منزله شاخص بهینه برای ارزیابی آسیب‌‌‌پذیری ویژه دشت انتخاب شد. به ‌‌‌طور کلی نتایج نشان داد که مدل‌‌‌های اصلاح‌شده نسبت به نرمال از همبستگی بیشتری با غلظت نیترات آبخوان برخوردارند. این امر نشان‌دهنده انطباق بیشتر مدل‌‌‌های اصلاح‌شده با شرایط واقعی آبخوان است.