ارزیابی میزان آلودگی فلزات سنگین در غبار برخی جاده‌‌های کرج

با رشد سریع شهرنشینی، صنعتی‌شدن شهرها و افزایش انتشار آلودگی از وسایل نقلیه، بحران آلودگی هوا یکی از مشکلات اکولوژیکی شدید در مقیاس جهانی است. با توجه به سهم آلودگی گرد و غبار در افزایش آلودگی هوا، غبار راسب‌شده در اطراف جاده‌ها و خیابان‌های سطح شهر به‌منزله یکی از عوامل ارزیابی میزان آلودگی هوای شهری بررسی شد. با توجه به رشد جمعیت و تردد وسایل نقلیه در کرج و خطرهای ناشی از آلودگی فلزات سنگین برای سلامتی بشر، غلظت فلزات ni، mn، pb، cr، cu و zn در غبار جمع‌آوری‌شده از 3 خیابان در سطح کرج اندازه‌گیری شد. نمونه‌های غبار با ابعاد کمتر از µm250 پس از هضم اسیدی در مایکروویو، از طریق دستگاه جذب اتمی آنالیز شدند. اندازه غلظت فلزات در غبار خیابان‌ها برای هر یک از عناصر عبارت‌اند از: µg/g 629- 48:pb، µg/g 224- 19:ni، µg/g 271- 86:cu، µg/g 784- 609:mn، µg/g 1212- 282:zn و µg/g 117- 40:cr. برای ارزیابی میزان آلودگی نمونه‌ها مقادیر شاخص ضریب انباشتگی (igeo)، فاکتور غنی‌شدگی (ef)، فاکتور آلودگی (cf) هر یک از عناصر و شاخص بار آلودگی (pli) در هر یک از ایستگاه‌ها و میانگین آن در هر جاده محاسبه شد. مقادیر محاسبه‌شده شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی‌شدگی نشان می‌دهند میزان فلزات سرب، مس و روی در کلیه جاده‌ها در اثر فعالیت‌های انسانی افزایش یافته‌اند و منشا طبیعی ندارند. با محاسبه مقادیر فاکتور آلودگی، به طور میانگین بیشترین میزان آلودگی سه عنصر اخیر در جاده کرج- قزوین مشاهده شد. مقادیر محاسبه‌شده شاخص بار آلودگی (pli) در هر یک از ایستگاه‌های نمونه‌برداری نشان می‌دهد در مناطق پرترافیک و صنعتی میزان بار آلودگی فلزات سنگین بالاتر است.