مالیات سبزعاملی فراموش‌شده در برنامه‌ریزی صنعتی ایران

تولیدات صنعتی و رشد آن به ‌‌‌‌تنهایی به‌منزله معیاری برای سنجش عملکرد بخش صنعت در هر مقطع یا دوره زمانی قلمداد می‌شود، اما نمی‌تواند متغیر اساسی برای سنجش عملکرد این بخش در نظر گرفته شود، زیرا این عامل بدون توجه به عوامل زیست‌محیطی، حتی در پاره‌ای از موارد می‌تواند عملکرد مورد نظر را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس، نمی‌توان و نباید تولید بیشتر، خصوصاً در برخی صنایع، به قیمت تخریب محیط‌زیست صورت پذیرد. این در حالی است که قانون اساسی ج.ا.ا. نیز آن دسته از فعالیت‌های‏ اقتصادی‏ را که‏ با آلودگی‏ محیط‌زیست‏ یا تخریب‏ جبران‌ناپذیر‏ آن‏ در ارتباط است ممنوع‏ دانسته است. مطابق اصل پنجاهم این قانون در جمهوری‏ اسلامی‏ ایران، حفاظت‏ از محیط‌زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل‌های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ شده است. همچنین، به این موضوع در سند چشم‌انداز بیست ساله ایران نیز توجه و بر اساس این سند، برخورداری از محیط‌زیست سالم به‌منزله حق همگانی مطرح شده است. علاوه بر موارد مذکور، موضوع محیط‌زیست و مصادیق آن در قوانین برنامه توسعه اقتصادی کشور نیز مورد توجه بوده و برای مثال، برنامه سوم را می‌توان در حکم نقطه عطفی در زمینه توجه به محیط‌زیست تلقی کرد، زیرا در این قانون به مسایل محیط‌زیست فصلی جداگانه اختصاص داده شده است. از این رو، این مقاله می‌کوشد با تقسیم تولیدات صنعتی بر حسب میزان آلایندگی تحمیل‌شده به محیط‌زیست و سنجش سودآوری آن‌ها، ارتباط این دو را بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در تمامی موارد، سودآوری تولیدات صنعتی آلاینده به مراتب و به صورت معنی‌داری بیش از این میزان در صنایع پاک است. از این رو، برتری عملکرد چنین بنگاه‌هایی را نمی‌توان فقط با معیار سودآوری سنجش کرد. بر این اساس و از حیث سیاست‌گذاری، لازم است با به کارگیری مالیات سبز، که به نظر می‌رسد عامل فراموش‌شده در برنامه‌ریزی‌های صنعتی ایران باشد، تمهیدات لازم برای جلوگیری از تخریب محیط‌زیست فراهم شود.