ارزیابی و مقایسه سطح پایداری محصولات زراعی شرق حوضه زاینده‌رود تحت شرایط خشکسالی با استفاده از تکنیک تصمیم چندمعیاره

همزمان با توسعه مباحث پایداری، تلفیق جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی برای انجام فرایند تصمیم ضروری به نظر می‌‌رسد. این مقاله با تجمیع جنبه‌‌های مختلف پایداری و استفاده از تکنیک تصمیم‌‌گیری چندمعیاره (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) به سنجش و مقایسه سطح پایداری محصولات زراعی در مقیاس مزرعه‌ای پرداخته است. داده‌های مورد نیاز از طریق تکمیل 140 پرسش‌نامه و مصاحبه رو در رو با کشاورزان شرق حوضه رودخانه زاینده‌‌رود برای چهار محصول یونجه، گندم، جو و ذرت علوفه‌‌ای در سال زراعی 1390- 1391 جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد که یونجه با وزن نهایی 287/0 پایدارترین محصول است و جو، گندم و ذرت علوفه‌‌‌ای به ترتیب با وزن نهایی 266/0، 235/0 و 212/0 در رتبه‌های بعدی پایداری قرار دارند. همچنین، بر اساس معیار زیست‌‌محیطی، جو با نمره 352/0 پایدارترین محصول بود. در رتبه‌‌بندی محصولات بر اساس معیارهای اجتماعی و اقتصادی به ترتیب یونجه با وزن 274/0 و 50/0 دارای بالاترین سطح پایداری بود. با توجه به افزایش رقابت کاربری آب در حوضه رودخانه زاینده‌‌رود و افزایش ارزش آب در بخش کشاورزی با تغییر وزن شاخص آب مصرفی تحلیل حساسیت انجام گرفت. نتایج حاکی از این بود که با افزایش وزن مولفه زیست‌‌محیطی تا سطح 4/0 پایداری کلی جو افزایش می‌‌یابد. این نتیجه با افزایش فشار بر منابع آب زیرزمینی و به تبع آن شوری آب و خاک و نیاز آبی پایین جو نسبت به سایر محصولات در منطقه سازگار است.