کاربرد روش تصمیم‌گیری چند‌معیاره و مدل تلفیقی ANP-DEMATEL در آنالیز تناسب اراضی کشاورزی (مطالعه موردی: دشت قزوین)

تغییر شکل نواحی پیرامون شهرها، به علت روند توسعه بی‌رویه شهر باعث کاهش اراضی کشاورزی حاشیه می‌شود. در بخش کشاورزی، اهداف پایدار معمولاً شامل حفظ یا افزایش محیط طبیعی، تهیه نیازهای غذایی انسان، زیست‌پذیری (رشد) اقتصادی و رفاه اجتماعی می‌شود. از آنجا که، کشاورزی آثار زیست‌محیطی بزرگی در نواحی حاشیه شهرها دارد، ارزیابی اراضی کشاورزی ضروری به نظر می‌رسد. بنابراین، آنالیز تناسب اراضی کشاورزی (alsa) شرط لازم بهره‌برداری از منابع اراضی برای تولید پایدار کشاورزی است. روند توسعه شهرنشینی روزافزون و رشد بی‌رویه دشت قزوین طی سال‌های اخیر و در حال حاضر، و به تبع آن توسعه فیزیکی ناموزون شهر، همچنین اهمیت منطقه از لحاظ توان‌های بالقوه کشاورزی و عوامل مورد نیاز این کاربری در منطقه، تعیین قسمت‌های بالقوه اراضی کشاورزی را ایجاب می‌کند. این تحقیق، کاربرد روش تلفیقی تصمیم‌گیری چند‌معیاره و مدل anp-dematel را در ارزیابی اراضی کشاورزی پیرامون شهرها بیان می‌کند. بر اساس مدل اکولوژیک حرفی ایران، داده‌های شیب، اقلیم، خصوصیات خاک، دبی آب و تراکم پوشش گیاهی به‌منزله معیارهای اصلی تاثیرگذار در کاربری کشاورزی انتخاب شدند. سپس در قالب یک مدل، به کمک تصمیم‌گیری چند‌معیاره (mcdm) و با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای و dematel، لایه‌های مذکور به روش وزن‌دهی ساده (saw) در محیط ‌نرم‌افزار arcgis 9.3 تلفیق شدند و ارزیابی شکل گرفت. نتایج نشان داد که در منطقه مطالعاتی شش طبقه کاربری کشاورزی وجود دارد، به طوری که بخش‌های شمالی برای توسعه کشاورزی نامناسب‌اند. در هر صورت، نقشه‌ها مشخص کرد که مجموع مساحت پلی‌گون‌های مناطق بسیار مناسب تا متوسط کشاورزی 20/98598 هکتار است. در واقع، این مدل جدید با ترکیب روش‌های مختلف، راه‌حل موثری را برای کمک به تصمیم‌گیری گروهی ارزیابان ارایه داد و از این طریق وزن نهایی معیارهای موثر در کاربری کشاورزی مشخص شد.